Silniki elektryczne o dużej mocy przy rozruchu mogą pobierać prąd znacznie większy niż ich prąd znamionowy. Prowadzi to do przeciążenia sieci i w konsekwencji – przegrzania instalacji, uszkodzenia podłączonych do niej urządzeń, a nawet pożaru. Dlatego do ich rozruchu stosuje się różne rozwiązania ograniczające udar elektryczny: między innymi rozruszniki gwiazda-trójkąt lub przemienniki częstotliwości (napędy).
Nie są one jednak pozbawione wad. Użytkownicy urządzeń pierwszego typu muszą przygotować się na problemy z osiągnięciem prędkości znamionowej silnika, a w skrajnych sytuacjach prąd szczytowy może osiągnąć wartości dużo większe niż w przypadku rozruchu bezpośredniego. Słabą stroną takich rozruszników jest też brak możliwości przeprowadzenia softstopu. Taką opcję oferują przemienniki częstotliwości, jednak są one większe i droższe. Poza tym napędy mogą generować harmoniczne, których eliminacja okazuje się bardzo trudna nawet przy użyciu filtrów lub kabli ekranowanych.
Opisanych problemów można uniknąć stosując softstarty. Nie generują harmonicznych, a poza tym są stosunkowo nieduże i lekkie, dzięki czemu mogą być używane tam, gdzie miejsce i waga mają znaczenie. Na tym jednak lista zalet softstartów się nie kończy. Są dużo tańsze od napędów – różnice w cenie mogą wynieść nawet kilkadziesiąt procent. Jeśli nie potrzebujemy wszystkich funkcjonalności napędu, a zależy nam tylko na rozruchu i zatrzymaniu przy ograniczonym prądzie, wybór softstartu okaże się sporą oszczędnością.
Urządzenia tego typu pozwalają też na zmniejszenie ewentualnych kar nałożonych przez dostawcę energii w związku z wysokimi przeciążeniami i zakłóceniami sieci. Softstart ponadto jest w stanie zatrzymać pracę silnika w przypadku awarii któregoś z zasilanych nim urządzeń. Dzięki temu użytkownik może uniknąć kosztownej naprawy i strat spowodowanych nieprawidłową pracą maszyn. Te korzyści będą jednak dostępne jedynie wtedy, gdy softstart zostanie dopasowany do instalacji. Jak to zrobić?
Zanim przejdziemy do analizy parametrów urządzenia, warto przyjrzeć się jego producentowi oraz warunkom, jakie zapewnia on kupującym. Najlepszym wyborem będą modele renomowanych firm działających na całym świecie. Ich produkty to wynik wielu lat doświadczenia i wiedzy konstruktorów. Wybierając jeden z nich, zyskujemy pewność, że będą wysokiej jakości, a do ich wykonania wykorzystano najlepsze materiały i najnowsze technologie.
Za wyborem softstartu firmy działającej na całym świecie przemawia też kwestia gwarancji. Producenci o niewielkim, lokalnym zasięgu naprawy wykonują często tylko w zakładzie produkcyjnym. Przesłanie sprzętu w odległe miejsce oznacza duże koszty i brak możliwości korzystania z niego przez długi czas. Kupując urządzenie międzynarodowego przedsiębiorstwa, możemy liczyć na to, że w razie awarii zostanie ona usunięta jak najszybciej i jak najbliżej zakładu.
Firmy, których softstarty warto kupić to między innymi ABB, Schneider Electric, Siemens i Lovato.
Nawet najlepszy softstart nie zapewni jednak odpowiedniej ochrony, jeśli nie będzie dopasowany do specyfikacji urządzenia, z którym ma współpracować. Parametry, na które należy zwrócić szczególną uwagę to:
Prąd znamionowy: ta wartość musi być przynajmniej taka sama, jak w uruchamianym silniku. Jeśli softstart ma być połączony z kilkoma silnikami, powinien mieć prąd znamionowy równy lub wyższy sumie ich prądów.
Moc znamionowa: do silników z rozruchem na poziomie przeciętnej mocy najlepszym wyborem będą softstarty o takiej samej mocy znamionowej. Jeżeli jednak urządzenie przy rozruchu wykazuje moc większą niż przy normalnej pracy, wybierzmy do niego układ o wyższej mocy. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku silników przeprowadzających kilka rozruchów następujących po sobie.
Przeciążalność: tę wartość należy porównać z parametrami silnika i wybrać urządzenie o przeciążalności takiej samej lub nieco wyższej. Szczególnie ważna jest w przypadku silników o największym poborze mocy przy rozruchu.
Temperatura otoczenia: wartość podaną przez producenta należy porównać ze średnią temperaturą dobową panującą w miejscu, w którym softstart będzie używany.
Liczba rozruchów na godzinę: częste rozruchy na niektóre softstarty działają destrukcyjne. Jeśli układ ma pracować w takich warunkach, sprawdźmy, jaką ich liczbę jest w stanie obsłużyć.
Typ napięcia sterowania: należy wybrać między AC (napięciem prądu przemiennego) i DC (stałego).
Maksymalne napięcie: nie może być niższe od najwyższego napięcia w instalacji, w której softstart będzie pracował.
Możliwość monitorowania pracy: dobrze, jeśli softstart będzie na bieżąco informował o wszystkich awariach. Ułatwi to diagnostykę i naprawę urządzenia.
Liczba faz: musi być dostosowana do ilości faz w danej sieci.
Dodatkowe wyposażenie: ogranicznik prądu, bypass i zabezpieczenie termiczne sprawią, że obsługa softstartu będzie łatwiejsza oraz zmniejszą ryzyko jego uszkodzenia.
Wymiary: z pozoru to najmniej istotny parametr. Jeśli jednak wybierzemy urządzenie większe niż dostępna przestrzeń, jego montaż będzie niemożliwy.