Złączki śrubowe zazwyczaj wybiera się do aplikacji wymagających dużego, pewnego docisku po to aby zapewnić bezpieczne połączenie przy niskim spadku napięcia. Chodzi przy tym o łączenie przewodów o przekroju 0,08-24 mm2. Na jakość końcową połączenia z zaciskiem śrubowym w dużej mierze wpływa staranność wykonania połączenia oraz siła docisku. Stąd też ważne jest aby przed uruchomieniem instalacji dokładnie sprawdzić stan połączeń poprzez dokręcenie wszystkich zacisków śrubowych. Tym sposobem minimalizuje się ryzyko wystąpienia awarii, przy czym do rozłączenia połączenia może dojść pod wpływem wstrząsów i samoistnego odkręcenia śruby. Oprócz tego dzięki sprawdzeniu stanu połączenia unika się ewentualnej deformacji przewodu i zmniejszenia jego przekroju, do którego może dojść w skutek nadmiernie dokręconych zacisków i wygięcia przewodów miedzianych i aluminiowych. Za najprostszy rodzaj zacisków śrubowych uznaje się śrubowe złączki klatkowe. Złączki tego typu nie mają rozwiązań chroniących przed deformacją przewodu stąd też najczęściej wykorzystywane są do kabli jednożyłowych. Oprócz tego na rynku nie brakuje zacisków klatkowych z ochroną przed deformacją. W takim rozwiązaniu zacisk śrubowy ma element dociskowy od góry. Ważny jest również system z dociskiem zarówno od góry jak i od dołu. Tym sposobem funkcja tworzenia siły docisku jest oddzielona od funkcji przepływu prądu. Zapewnia to kontrolę dokręcanej śruby oraz możliwość optymalnego dobrania rodzaju materiału pod kątem materiału wykonania żyły przewodu – miedź lub stal. Na rynku dostępne są również złączki kablowe nie wymagające szyny nośnej, bowiem instaluje się je bezpośrednio do podłoża za pomocą śrub. Konstrukcja przewiduje stopy oraz wypusty do zestawiania bloków, składających się z kilku złączek. Każda złączka jest całkowicie zaizolowana i nie wymaga płytki zamykającej.
Złączki sprężynowe cechują się automatycznym dostosowaniem siły docisku do przekroju przewodu. Podłączenie przewodów nie wymaga użycia narzędzi. Specjalna sprężyna styku dociska przewód do szyny przewodzącej prąd. Złączki sprężynowe znajdują zastosowanie w aplikacjach, gdzie stawia się na szybki montaż, bowiem czas wykonania połączenia jest nieco krótszy w porównaniu ze złączkami śrubowymi. Złączki sprężynowe dobrej jakości samoczynnie niwelują deformacje przewodów oraz są odporne na działanie wstrząsów. Zmniejszają również ryzyko popełnienia błędów montażowych ze względu na brak konieczności dokręcania śrub. Ponadto konstrukcja niektórych złączek sprężynowych zapewnia równomierne powierzchniowe dociśnięcie przewodów. W efekcie eliminowane jest ryzyko uszkodzenia przewodu również przy jego wielokrotnym montażu i demontażu. Dociski mogą mieć również zaprogramowaną siłę dostosowaną do przekroju przewodu. Tym sposobem skraca się czas montażu, a jakość styku nie zależy od staranności jego wykonania. Zaciski sprężynowe przed montażem są w pozycji normalnie zamkniętej zatem chcąc zamontować przewód zacisk musi być najpierw otwarty. W następnej kolejności należy wsunąć przewód i zluzować sprężynę po czym następuje samoczynne zakleszczenie. Taki sposób montażu przewodów bardzo często znajduje zastosowanie w miejscach trudnodostępnych oraz jeżeli przestrzeń montażowa jest ograniczona. Zaletą zacisków sprężynowych jest zapewnienie równomiernej, powierzchniowej siły przez co nie dochodzi do uszkodzeń przewodów nawet przy jego wielokrotnym montażu i demontażu.
W instalacjach, zwłaszcza montowanych w domu, bardzo często zastosowanie znajdują szybkozłączki. Jednak w takim rozwiązaniu szczególną uwagę należy zwrócić na precyzję montażu. W przypadku zbyt słabego docisku może dojść do przerwy w zasilaniu lub przegrzania złącza. Skutkiem tego w skrajnych sytuacjach może być nawet pożar. W konstrukcji nowoczesnych szybkozłączek bardzo często wykorzystuje się podwójną sprężynę dociskową. Dzięki jednej z nich można wprowadzić przewód używając przy tym najmniejszej możliwej siły, co jest szczególnie ważne w miękkich żyłach. Z kolei druga sprężyna odpowiada za dobre połączenie przy użyciu mocnego docisku. Dzięki oferowanym na rynku złączkom można łączyć przewody jedno- i wielodrutowe oraz przewody z różnymi przekrojami przy wykorzystaniu tej samej złączki.
Dużym uznaniem cieszą się połączenia zaciskowe pozwalające na zautomatyzowany montaż. Przy wykonywaniu takiego połączenia używa się specjalnego pistoletu pneumatycznego. Wstrzeliwuje się nim klamrę w odpowiedni pin przyłączeniowy z kwadratowym lub prostokątnym przekrojem. Jest możliwe realizowanie kilku połączeń na jednym pinie przyłączeniowym, natomiast do demontażu są potrzebne specjalistyczne narzędzia i trzeba zniszczyć klamrę zacisku. Na rynku oferowane są również automatyczne połączenia zaciskowe wykorzystujące specjalne urządzenia z napędem elektrycznym. W takim rozwiązaniu przewód jednodrutowy nawija się na piny przyłączeniowe. Takie połączenie jest gazoszczelne.
Odpowiednie zaciski dobiera się do obwodów, przez które będą przepływały prądy o dużym natężeniu. Zaciski tego typu wykorzystywane są również w szynach prądowych po to aby zapewnić możliwość przyłączania żył kabli sektorowych wielodrutowych, sektorowych pełnych, okrągłych wielodrutowych i okrągłych pełnych za pomocą klucza imbusowego. Można wykonywać giętkie połączenia pomiędzy szynami prądowymi na poszczególnych fazach. Zapewnia to nie tylko wysoki poziom wytrzymałości mechanicznej ale również dobrą przewodność elektryczną wynikającą z mniejszego nagrzewania połączenia. Materiałem wykonania zacisków silnoprądowych bardzo często jest stop mosiądzu lanego, co w połączeniu z odpowiednią konstrukcją zacisku jest gwarancją dobrych parametrów w zakresie prądu znamionowego i zwarciowego oraz wytrzymałości mechanicznej – wyciąganie i zginanie. Nie mniej ważna jest przy tym odporność na przyrost temperatury. Moment dokręcania jest z reguły duży i wynosi do 40 Nm. Trzeba mieć również na uwadze odporność na korozję i zużycie. Typowy zacisk ma śrubę z gniazdem na klucz oraz wyprofilowany docisk, co pozwala na wprowadzenie żył kabla najczęściej o przekrojach 35-240 mm² i 70-300 mm².
Na rynku oferuje się szeroki wachlarz akcesoriów współpracujących ze złączkami. Chodzi tutaj np. o zwieracze do łączenia torów prądowych. Przydatne są również oznaczniki torów prądowych. Warto również wspomnieć o akcesoriach w postaci osłonek, podstawek montażowych oraz przegród i osłon złączek mocowanych na trzymaczach. Z kolei dzięki płytkom skrajnym można zakończyć szereg złączek osadzonych na szynie montażowej. Na rynku nie brakuje złączek mocowanych bezpośrednio do podłoża. Mają one wypusty i stopy umożliwiające zestawianie bloków składających się z kilku złączek.
Wybierając pomiędzy szybkozłączkami a złączkami śrubowymi trzeba mieć na uwadze przede wszystkim wymagania instalacji i komfort montażu. Decydując się na szybkozłączki zyskuje się na czasie montażu. Z kolei w przypadku zacisków śrubowych jakość połączenia w dużej mierze zależy od staranności prac. Ważne jest aby dokładnie sprawdzić stan połączeń poprzez dokręcenie zacisków śrubowych. Jest to szczególnie istotne w przypadku maszyn i urządzeń elektrycznych narażonych na działanie wibracji. Jednak siła używana podczas przykręcenia zacisku nie może być zbyt duża bowiem dojdzie do deformacji przewodu, wygięcia lub zmniejszenia jego przekroju. Z kolei w przypadku szybkozłączek należy sprawdzić czy połączenie jest właściwie wykonane poprzez szarpnięcie przewodu.
Damian Żabicki