Dziś każda z dziedzin naszego życia wymaga dostarczenia prądu lub sygnału telekomunikacyjnego. Wprawdzie informacje przesyłamy bezprzewodowo już od lat, jednak na bezprzewodowe przesyłanie prądu na razie nie mamy co liczyć. Dlatego skazani jesteśmy na kilometry przewodów oplatających nasze domy i firmy. Są one ciągle w użyciu – przecież prąd nie przestaje płynąć. Często narażone są na działanie skrajnych temperatur czy umieszczane są w bardzo nieprzyjaznym. Dlatego warto zadbać o to, by wszelkiego typu instalacje elektryczne tworzone były z odpowiednich przewodów. Pamiętajmy - jakość użytych przewodów do instalacji ma ogromny wpływ na żywotność oraz bezpieczeństwo eksploatacji. Ważny jest także optymalny dobór przewodu do warunków pracy (odbiorniki stałe czy ruchome, narażenie na promieniowanie UV, temperatura otoczenia, agresja środowiskowa itp.) oraz przekroju żył roboczych i napięcie eksploatacyjne zgodnie z zaleceniami producenta. Zastosowanie nieodpowiednich surowców znacząco obniża żywotność przewodu (proces starzenia tworzyw izolacyjnych i powłokowych) i bezpieczeństwo jego eksploatacji. Reasumując – zastosowanie przewodów dobrej jakości, wykonanych wg odpowiednich norm przez renomowanego producenta, gwarantuje bezawaryjną i bezpieczną dla otoczenia eksploatację instalacji.
wszelkiego typu instalacji elektrycznych (od domowej, zasilającej pralkę czy lodówkę, do przesyłowej, którą płynie prąd o napięciu 220 kV) można klasyfikować na wiele sposobów. Najbardziej przydatna klasyfikacja porządkuje je w zależności od pełnionej funkcji. Zacznijmy od przewodów przesyłających energię elektryczną. To przewody liniowe, bardzo często nazywane fazowymi - podczas normalnej pracy są one pod napięciem - fazowym. W sieci trójfazowej przewody liniowe oznacza się jako L1, L2 oraz L3. Wspomnieliśmy na początku o bezpieczeństwie instalacji – jednym z elementów zabezpieczających użytkownika przed porażeniem prądem są przewody ochronne. To przewody uziemiające lub wyrównawcze, zapewniające wyrównanie potencjałów elektrycznych różnych elementów, mogących znaleźć się pod napięciem. Te również możemy podzielić, w zależności od pełnionej funkcji, na neutralne i ochronne. Przewody neutralne (N) łączą się z punktem neutralnym sieci elektroenergetycznej. Przewód ochronny (PE), to uziemiony przewód niepodlegający obciążeniu prądami roboczymi stanowiący element ochronny przez samoczynne wyłączenie zasilania. Te dwie funkcje (PE i N) mogą być łączone – mamy wtedy do czynienia z przewodem ochronno-neutralnym (PEN). Ochronę należy zapewnić również samej instalacji. Przykładem takiej funkcji są przewody odgromowe, montowane w napowietrznych liniach wysokiego napięcia. Ich zadaniem jest zapewnienie ochrony przed wyładowaniami atmosferycznymi uderzającymi w linię – są uziemieniem podłączonym do konstrukcji wsporczych.
Mówiąc o ochronie użytkownika przed porażeniem oraz samej instalacji przed zniszczeniem nie można pominąć tematu izolacji. Krótko mówiąc - aby instalacja była bezpieczna przewodniki z prądem muszą być od siebie oddzielone. Materiałów izolacyjnych są dziś dziesiątki. Może być to guma, guma EP, guma silikonowa lub neopren. Izolacje z tworzyw sztucznych to polietylen (PE), polipropylen (PP), poliuretan (PUR), poliamid (nylon), PTFE oraz FEP (Teflon FEP). Najczęściej stosowanym materiałem izolacyjnym jest jednak polichlorek winylu (PCW) - materiał wyróżniający się dobrymi właściwościami termoplastycznymi połączonymi z dużą wytrzymałością mechaniczną. Jest również odporny na działanie wielu rozpuszczalników.
Gdy mówimy o bezpieczeństwie użytkownika instalacji elektrycznej, mamy najczęściej na myśli ochronę przed porażeniem. Niemniej ważna jest jednak ochrona przed pożarem. Ochronę przed porażeniem zapewnia dobra izolacja przewodów, właściwa konfiguracja instalacji oraz jej poprawne wykonanie. Jednym z najważniejszych elementów ochrony przed pożarem jest materiał użyty do wykonania przewodów. Przykładem wykorzystania właściwości materiałów do ochrony przed ogniem są przewody bezhalogenowe. Są one niepalne lub palą się bardzo słabo. Co najważniejsze, są to przewody samogasnące - w przypadku pożaru z izolacji uwalniają się molekuły chloru i fluoru utrudniając dopływ tlenu do miejsca pożaru, w efekcie czego płomienie zostają zduszone. Dzięki swym właściwościom kable bezhalogenowe nie przenoszą więc płomieni podczas pożaru. Ich kolejnym atutem jest to, że spalając się wytwarzają mniejszą ilość dymu w porównaniu z przewodami o typowej izolacji. To przekłada się na niewielkie wydzielanie gazów toksycznych. Niemniej ważne jest podtrzymanie funkcjonalności zespołu kablowego podczas pożaru nawet przez 90 minut. W temperaturze 180ºC izolacja jest podtrzymywana przez około 180 minut. Właściwości przewodów bezhalogenowych sprawiają, że doskonale nadają się do okablowania wszelkiego rodzaju instalacji sygnalizacyjnych i przeciwpożarowych. W połączeniu z ogniotrwałymi puszkami instalacyjnymi znajdują zastosowanie przy połączaniu sygnalizatorów, głośników systemów rozgłaszania przewodowego (DSO) czy też obwodów sterowania klapami dymnymi. Instalacje tego typu zapewniają ciągłość linii sygnałowej w przypadku spalenia się sygnalizatora. Nie mniej ważne ich zadanie to również zapobieganie przerwom w działaniu sygnalizatorów, które znajdują się poza strefą pożaru. Kable bezhalogenowe najczęściej znajdują zastosowanie w budynkach, gdzie przewiduje się zwiększony ruch ludzi lub obiektach, w których konieczne jest zabezpieczenie wartości rzeczowych. Na rynku dostępne są również kable bezhalogenowe, które zostały zaprojektowane z myślą o stosowaniu w telekomunikacji. Stanowią one nieodzowny element stałych połączeń urządzeń telekomunikacyjnych – na przykład w przemysłowych systemach wymiany danych, bazujących zarówno na sygnałach analogowych jak i cyfrowych.
Produkcja kabli elektroenergetycznychOchrona użytkownika wprost przekłada się na ochronę samej instalacji przed działaniem wszelkiego typu czynników zewnętrznych. Jednym z nich jest możliwość uszkodzenia mechanicznego powstałego w wyniku ciągłego zginania przewodu. Czy można więc zapewnić bezpieczeństwo użytkowania instalacji elektrycznej jeżeli przewód narażony jest na intensywny ruch? Oczywiście, że tak. Takie zadanie spełniają m.in. kable z podwójnym zabezpieczeniem. Ich przykładem są przewody ze stalowymi linkami nośnymi. W typowym przewodzie tego typu istotną rolę odgrywają specjalne nośniki stalowe, które przenoszą wszelkie naciski. Budowa przewodów przewiduje również linki z bardzo cienkich drutów miedzianych. Izolacja wykonana jest z PVC, a żyły skręcone są razem. Nie bez znaczenia pozostaje także obwój tekstylny, ułatwiający ruch między żyłami a powłoką. Wzmocniony oplot wykonany jest włókien tekstylnych. Przed działaniem czynników zewnętrznych chroni płaszcz zewnętrzny, bazujący na specjalnej mieszance PVC. Zapewniona jest zatem ochrona przed działaniem olejów i wody. Należy zwrócić uwagę na zachowanie elastyczności przewodu w niskich temperaturach.
Czytelne oznakowanie kabli znacząco zmniejsza ryzyko pomyłkiDoskonałym przykładem przewodów łączących w sobie ognioodporność oraz odporność na działanie czynników zewnętrznych są przewody emaliowane. Stosuje się je w transformatorach, cewkach oraz przekaźnikach. Znajdują zastosowanie w uzwojeniach przekaźników, silników oraz transformatorów i elektronarzędzi. Przewodów tego typu używa się także w przemyśle samochodowym. Dostępne są wersje przewodów emaliowanych lakierem poliestrowym o klasie temperaturowej sięgającej 200°C. Przewody emaliowane lakierem poliwinyloacetylowym olejoodporne o klasie temperaturowej 120°C cechują się wysoką elastycznością oraz odpornością mechaniczną. Przewody tego typu stosuje się w transformatorach olejowych. Producenci oferują również przewody emaliowane lakierem poliuretanowym lub poliamidowym, dzięki czemu nie ma potrzeby usuwania izolacji przy ich lutowaniu. Produkty tego typu znajdują zastosowanie w uzwojeniach przekaźników, transformatorów, silników małej mocy, a także cewek zapłonowych oraz urządzeń i aparatów telekomunikacyjnych, radiowych i telewizyjnych. Przewody emaliowane lakierem poliestroimidowym i amidoimidowym z powłoką samospiekającą, stosuje się do wykonywania uzwojeń oraz cewek bezkarkasowych. Tego typu przewody są elementami uzwojeń cewek telewizyjnych i głośnikowych, a także cewek indukcyjnych silników i suchych transformatorów. W uzwojeniach narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz wszędzie tam, gdzie wymagana jest elastyczność, niezastąpione są przewody emaliowane lakierem poliwinyloacetalowym.
Przewód do przewodu podobny – jak więc odróżnić od siebie tak niewiele różniące się produkty? Każdy szanujący się producent umieszcza na przewodach wyraźne oznaczenia. Typowe oznaczenie przewodu składa się z członu literowego i cyfrowego. Człon literowy określa przeznaczenie przewodu, materiał żyły i sposób jej wykonania (drut, linka). Oprócz tego, za pomocą liter, oznaczany jest materiał izolacji i żyły oraz rodzaj, a także materiał powłoki. Człon cyfrowy składa się z dwóch części - pierwsza, oznacza dopuszczalne napięcie, druga ilość i przekroje żył.