W ostatnich latach znacznie wzrosło zainteresowanie tematyką oświetlenia, które swoją popularność, w znacznej mierze, zawdzięcza rewolucji technologicznej związanej z popularyzacją technologii LED.

Gruntowne zmiany w branży oświetleniowej doskonale wpisują się w potrzeby nowoczesnego świata, poprzez możliwość tworzenia efektownej i efektywnej energetycznie infrastruktury technicznej w zakresie oświetlenia, przy jednocześnie stosunkowo krótkim czasie zwrotu z tego typu inwestycji. Warto jednak zauważyć, że patrzenie na nowoczesne instalacje oświetlenia LED jedynie przez pryzmat ich efektywności energetycznej jest dużym uproszczeniem, które często nie pozwala nam dostrzec prawdziwego potencjału innowacji jaki niesie ta technologia w zakresie realizacji sztucznego oświetlenia. Prawdopodobnie większość z nas zdaje sobie sprawę z faktu, że sztuczne oświetlenie z założenia ma uzupełniać lub zastępować naturalne oświetlenie dzienne. Jednak czy rzeczywiście udaje nam się dobrze realizować to „zastępstwo”?

Klasyczne podejście do projektu oświetlenia, przy uwzględnieniu charakteru danego obiektu lub jego strefy, wymaga umiejętnego pogodzenia wytycznych z zakresu jakości realizowanego oświetlenia, osiągniętego komfortu widzenia i wydajności proponowanej instalacji oświetleniowej. Od umiejętności projektanta zależy czy będzie w stanie odpowiednio rozłożyć akcenty pomiędzy wymienionymi elementami, osiągając optymalne dla danego zadania otoczenie świetlne. Niestety, nawet bardzo starannie opracowany w ten sposób projekt nie zapewni systemu oświetlenia będącego idealnym substytutem oświetlenia naturalnego.

Już w latach 60. ubiegłego wieku przeprowadzono badania, które potwierdzały, że światło ma dużo większe znaczenie dla człowieka, niż tylko umożliwienie mu właściwej percepcji wzrokowej otoczenia. Dowiedziono, że dostęp do światła, jego ograniczenie lub brak, wpływa na procesy biologiczne, zachodzące w ciele człowieka, takie jak produkcja hormonów, metabolizm i krążenie krwi. W rezultacie ma to wpływ np. na jego rytm okołodobowy. W 2001 roku potwierdzono istnienie trzeciego typu fotoreceptorów na siatkówce oka (poza znanymi dotychczas czopkami i pręcikami), które jednak nie biorą udziału w kształtowaniu procesu widzenia. Poprzez swoją wrażliwość na składową niebieską widma światła, w odpowiedni sposób regulują gospodarkę hormonalną organizmu, między innymi decydując o okresach wzmożonej aktywności i wypoczynku. Dalsze badania potwierdziły, że brak odpowiedniej stymulacji organizmu przez naturalną dynamikę oświetlenia dziennego ma negatywny wpływ na właściwą regulację naszej dobowej aktywności i może być przyczyną wielu chorób cywilizacyjnych, także nowotworowych. Tego typu wiedza postawiła przed sztucznym oświetleniem zupełnie nowe wyzwania. Od kilku lat coraz wyraźniej artykułuje się tezę, że sztuczne oświetlenie powinno zaspokajać wszystkie potrzeby człowieka: te świadome związane z prawidłową wzrokową percepcją otoczenia i te poza świadomością, mające wpływ na procesy biologiczne zachodzące w jego organizmie. Odwzorowaniem tego dążenia jest opracowanie idei oświetlenia skupionego na człowieku – oświetlenia ergonomicznego.

Oświetlenie ergonomiczne skupia się na dwóch obszarach. Z jednej strony oddziałuje na nastrój, tworząc przyjemne otoczenie do wypoczynku lub odpowiednią atmosferę do pracy. Z drugiej strony wpływa na proces biologiczny, który w odpowiedni sposób stymuluje organizm i usprawnia jego funkcje poznawcze. To wszystko powoduje, że w ostatnim czasie oświetlenie ergonomiczne staje się coraz bardzie popularne. Nowoczesne oprawy LED wraz z odpowiednim systemem sterowania, pozwalają w praktyce realizować ideę oświetlenia ergonomicznego.

W tym kontekście warto zwrócić uwagę na najnowsze produkty ES-SYSTEM, zaprojektowane, by realizować wysokiej jakości, dynamiczne oświetlenie ergonomiczne wnętrz. Wybrane oprawy systemów Rodia, Canos, Prima LED oraz Quadra LED wyposażono w ultranowoczesne pięciobarwowe moduły LED zamiast popularnych rozwiązań opartych o barwy podstawowe RGB i RGBW. W rezultacie, wspomniane oprawy są w stanie realizować pełną paletę światła kolorowego i co najważniejsze z punktu widzenia oświetlenia ergonomicznego, płynnie realizować dowolną temperaturę barwową światła białego z zakresu 2700 – 6000 K, przy stałym, bardzo wysokim wskaźniku oddawania barw Ra 90. Dopełnieniem funkcjonalności omawianych opraw jest możliwość wysterowania ich z dedykowanego pilota lub sygnałem 0--10 V.

Dostępne obecnie najnowsze rozwiązania LED pozwalają myśleć o realizowaniu systemów oświetlenia wnętrz, które pozwolą w pełni uzupełniać niedobór naturalnego oświetlenia dziennego. Rosnąca świadomość społeczna w zakresie potrzeby „dobrego” światła powinna doprowadzić do zmiany postrzegania instalacji oświetleniowych, głównie przez pryzmat ich efektywności energetycznej, zwracając uwagę również na jej efektywność biologiczną.

Bogdan Skorupka
Manager ds. Efektywności Energetycznej Oświetlenia ES-SYSTEM SA
www.essystem.pl

 

---