Czujnik ruchu to urządzenie o określonym polu detekcji, najczęściej wykorzystujące promieniowanie podczerwone lub mikrofalowe o wyznaczonym przez producenta polu działania. Wykrycie ruchu w wyznaczonym polu powoduje aktywowanie czujnika, które dla użytkownika objawia się określonym działaniem, np. włączeniem światła, alarmu, otwarciem drzwi itp. Czujnik obecności zaś, to – z punktu widzenia użytkownika – bardzo czuły czujnik ruchu.
Podczas zakupu czujnika ruchu lub czujnika obecności często jedynym kryterium wyboru jest cena, ewentualnie stopień ochrony IP. Takie postępowanie często jest powodem niezadowolenia użytkowników. Dokonując wyboru czujnika ruchu/obecności, należy uwzględnić oczekiwane przez klienta pole detekcji, czyli pole, w którym czujnik będzie wykrywał ruch i np. włączał oświetlenie. Pole detekcji zależy od kąta detekcji czujnika (najczęściej jest to 110o, 180o, 220o, 360o) oraz wysokości zamontowania czujnika. Przy modernizacji istniejącej instalacji należy zastanowić się nad sposobem okablowania czujnika. Na rynku dostępnych jest wiele czujników, które różnią się liczbą żył potrzebnych do działania, napięciem zasilania, obciążalnością styków lub sygnałami i protokołami komunikacji.
Nie można również zapomnieć o warunkach, w jakich czujnik będzie zamontowany. Nie mam tu na myśli podziału typu „wewnątrz lub na zewnątrz obiektu”, lecz faktyczne warunki pracy. W pomieszczeniu, gdzie zamontowany jest czujnik ruchu/obecności, również może występować chwilowe zapylenie lub wilgotność. Takie okoliczności należy uwzględnić podczas wyboru czujnika. Przypomnijmy: czujnik jest urządzeniem elektronicznym zasilanym prądem elektrycznym. A zatem działanie wilgoci lub pyłów może doprowadzić do porażenia ludzi lub zwierząt prądem elektrycznym albo do uszkodzenia lub błędnego działania czujnika. Odporność urządzeń elektrycznych na pył lub wodę określa się symbolem IP20, IP44, IP45, IP55, IP65 itd. Znaczenie poszczególnych cyfr wskazuje obowiązująca polska norma.
Jeśli czujnik ma być zamontowany na zewnątrz budynku, należy sprawdzić, czy jest odporny na promieniowanie UV, które występuje w promieniowaniu słonecznym. Na zadowolenie użytkownika również mocno wpływa czułość czujnika. Zależy ona od liczby sektorów detekcyjnych, jakie ma wybrany czujnik. W tej kwestii oferta rynkowa również jest szeroka. Dodatkowo warto sprawdzić, czy i w jakim zakresie w wybranym czujniku można regulować jasności załączania, czas załączania czy czasy opóźniania.
Nie bez znaczenia jest obciążalność styków wyjściowych, która zależy od rodzaju obciążenia. Jako przykładowe – dane dotyczące czujnika natynkowego EE850 fi rmy Hager. Bardzo istotną kwestią jest także zakres temperatury pracy czujnika. Posiadane przez czujnik atesty, certyfi katy oraz spełniane normy określają możliwości zastosowania urządzenia w różnych obszarach i do różnych funkcji. Parametry te mają znaczący wpływ na cenę czujnika.
Osobną grupę stanowią czujniki przeznaczone do systemów alarmowych. Jest to duża grupa, w której występują zarówno urządzenia proste, np. PIR, jak i zaawansowane technologicznie dualne, które łączą w sobie czujnik PIR oraz czujnik mikrofalowy. Temat szerzej został omówiony na łamach „Fachowego Elektryka”: http://www.fachowyelektryk.pl/technologie/systemyzabezpieczen/ 1827-czujniki-ruchu-i-obecnosci- pir.html. Należy zaznaczyć, że czujnik ruchu/obecności może pracować autonomicznie, bezpośrednio sterując odbiornikiem, lub kilka czujników może być połączonych w system, sterując np. żarówką.
Osobnym zagadnieniem jest możliwość wykorzystania czujników alarmowych w instalacjach inteligentnych budynków, gdzie możliwości wykorzystania czujników są uzależnione od możliwości integracji centrali alarmowej z systemem inteligentnego domu. W przypadku integracji system inteligentnego domu otrzymuje od czujki alarmowej sygnał o wykryciu ruchu w polu detekcji czujnika, po czym – w zależności od możliwości i złożoności systemu – wykonywane są określone wcześniej zadania. Planując integrację systemów alarmowych z systemami inteligentnego budynku, pamiętajmy o konieczności posiadania kompletnego projektu elektrycznego oraz projektu automatyki.
Piotr Bibik – TIM SA
Materiały graficzne: Hager Polo Sp. z o.o.