Zasilanie w energię elektryczną terenu budowy jest jednym z podstawowych działań podczas przygotowań do rozpoczęcia prac. Każdy plac budowy jest inny, tym samym mamy różne wymagania w zakresie rozdziału energii.

Rozdzielnice budowlane mogą pracować na otwartej przestrzeni, a także mogą zasilać różnego rodzaju odbiorniki energii wewnątrz budynku. Bardzo często koszt zużytej energii rozliczany jest z głównym wykonawcą inwestycji. Przedsiębiorca inwestujący w narzędzia pracy jakimi są rozdzielnice budowlane oczekuje wszechstronnych i bezpiecznych rozwiązań, które sprawdzą się przez lata użytkowania na różnego typu obiektach.

Zgodnie z normą

Część wytycznych dotyczących rozdzielnic budowlanych na placach budowy została podana w normie PN-HD 60364-7 704 – „Wymagania dotyczące specjalnych instalacji lub lokalizacji. Instalacje na terenie budowy i rozbiórki.” Norma wyróżnia 4 strefy zasilania i rozdziału energii, przy czym rozdzielnice budowlane zostały przyporządkowane do strefy III, dla której najważniejsze wytyczne to minimalny stopień ochrony IP 43 oraz zapewnienie ochrony w przypadku uszkodzenia poprzez samoczynne wyłączenie zasilania w czasie krótszym niż 0,2 s. Dodatkowo podano wymóg zabezpieczenia przed skutkami zwarć i przeciążeń, które w rozdzielnicach budowlanych w praktyce jest realizowane dzięki zastosowaniu wyłączników nadprądowych.

Bezpieczeństwo eksploatacji

Warunki pracy rozdzielnic budowlanych nie są łatwe, gdyż często mamy do czynienia z opadami atmosferycznymi i zapyleniem. Ponadto rozdzielnica na co dzień jest obsługiwana przez osoby bez kwalifikacji elektrycznych, co powoduje, że powinna ona być tak skonstruowana, aby te osoby nie miały dostępu do miejsc niebezpiecznych, gdzie części czynne będące pod napięciem nie są osłonięte. Jest to na przykład przedział z rozłącznikiem głównym, zaciskami kabla zasilającego lub aparaturą bez osłon. Najbardziej odpowiednim rozwiązaniem jest podzielenie rozdzielnicy na strefę przeznaczoną do obsługi przez osoby bez kwalifikacji elektrycznych oraz strefę obsługiwaną przez personel wykwalifikowany. Przyjmuje się, że zabezpieczeniem przed dostępem do strefy z częściami pod napięciem dla osób bez kwalifikacji jest zamek w drzwiach lub pokrywie, którego nie można otworzyć ręcznie, a jedynie za pomocą narzędzi lub klucza.
Ogromne znaczenie ma również materiał z którego jest wykonana rozdzielnica. W przypadku rozdzielnic metalowych i ich awarii, istnieje ryzyko pojawienia się napięcia na obudowie i porażenia prądem pracownika obsługi. Jest to sytuacja szczególnie niebezpieczna – na przykład podczas opadów atmosferycznych. Rozdzielnice posiadające II klasę ochronności wykonane z tworzywa izolacyjnego nie stanowią takiego ryzyka.
Obok bezpieczeństwa obsługi samej rozdzielnicy równie ważnym zadaniem jest zapewnienie ochrony podłączonych do niej odbiorników energii, którymi najczęściej są przenośne urządzenia obsługiwane ręcznie. Wszystkie obwody rozdzielnic budowlanych powinny być zabezpieczone za pomocą wyłączników różnicowo prądowych, jednak samo ich zastosowanie to nie wszystko. Z racji specyfiki warunków panujących na budowie, rozdzielnice bardzo często są przemieszczane i zasilane z różnych źródeł energii, co wpływa na bezpieczeństwo od porażeń. W związku z tym, należy sprawdzać działanie wyłączników prądowych, przed każdym przystąpieniem do pracy oraz po zmianie miejsca ustawienia rozdzielnicy. Z punktu widzenia bezpieczeństwa i eksploatacji, jednym z ważniejszych elementów rozdzielnicy jest wyłącznik główny. W razie potrzeby napęd wyłącznika umieszczony na pokrywie pozwala na szybkie wyłączenie wszystkich odpływów zasilanych z rozdzielnicy. Dodatkowo napęd możemy zablokować kłódką w pozycji „0” – wyłączone, co stanowi zabezpiecznie przed nieuprawnionym pobieraniem energii elektrycznej np. podczas przerw w pracach budowlanych.

Waga – ważny aspekt przepisów BHP

Wspominaliśmy już o konieczności częstego przenoszenia rozdzielnicy na budowie. Pracownicy potrzebują zasilania w wielu miejscach, na różnych kondygnacjach powstającego obiektu. Niejednokrotnie ten aspekt eksploatacji nie jest brany pod uwagę przy wyborze odpowiedniego rozwiązania. Przepisy BHP wyraźnie jednak wskazują wagę przedmiotu, którą jeden pracownik może przenosić. Dla powierzchni płaskich lub schodów w przypadku mężczyzny będzie to maksymalnie 30 kg.

Kontrola zużycia energii i koszty

Praca na dużych budowach to zwykle wielu podwykonawców. Każdy z nich zużywa media, najczęściej wodę i prąd, przy czym koszty energii mogą być znaczne w zależności od specyfiki prac. Coraz częściej główny wykonawca lub inwestor pobiera opłaty za zużyte media, co wiąże się z koniecznością dokonania rozliczeń. Rozdzielnica z wbudowanym licznikiem energii jest w tym przypadku rozwiązaniem, które pozwoli na precyzyjną kontrolę i rozliczenie energii, którą zużyliśmy do prowadzenia robót budowlanych. Rozdzielnice budowlane powinny charakteryzować się nie tylko ponadprzeciętnymi parametrami technicznymi i wysoką funkcjonalnością, ale również niezawodnością i wysoką wytrzymałością mechaniczną. Warunki panujące na budowach należą do skrajnie wymagających, stąd tak ważna jest jakość materiałów z jakich są wykonane.
Zagadnienia opisane w niniejszym artykule zostały oparte na przykładzie rozdzielnic budowlanych produkowanych w Poznaniu przez firmę Hensel. Wyjątkowo lekkie i solidne, z obudowami z poliwęglanu oraz z najwyższej jakości gniazdami i aparatami, przy tym w przystępnej cenie, niewątpliwie zasługują na uwagę kierowników budów.

---