Rozdzielnice hermetyczne typu ECH wytwarzane są z wysokostabilnego tworzywa sztucznego ASA (Acrylonitrile - Acrylic-Styrene) co zapewnia długotrwałą stabilność dielektryczna, mechaniczną oraz, co szczególnie ważne dla zastosowań na zewnątrz budynku, odporność na promieniowanie UV (brak utraty własności oraz zmiany koloru).Rozdzielnicę nazywa się sercem instalacji elektrycznej. To do niej biegną wszystkie przewody w budynku oraz z jego otoczenia, niczym sieć żył i tętnic. Urządzenie rozdziela energię, przekazując ją do poszczególnych gniazd, lamp i sprzętów. Mimo poważnej funkcji wolimy ją raczej schować przed wzrokiem osób postronnych, nie zachęca bowiem swoim wyglądem. Jednak także producenci obudów małych domowych rozdzielnic zaczynają zdawać sobie sprawę, że w tej tematyce funkcjonalność musi iść w parze z estetyką. Powstają więc urządzenia łatwe w montażu i obsłudze, ale także komponujące się z architekturą wnętrza.. Normy i przepisy dokładnie określają wymagania minimalne dotyczące bezpiecznego i bezproblemowego użytkowania rozdzielnic. Obecnie, projektując rozdzielnicę, wziąć trzeba jednak pod uwagę również prognozy dotyczące większego zapotrzebowania na energię elektryczną w przyszłości związaną ze zwiększającą się ilością poszczególnych sprzętów, aby zawczasu uniknąć niepotrzebnej przebudowy urządzenia. Rozdzielnice mogą integrować bowiem także instalację telefoniczną, alarmową, sieci Internet itd. Namnożenie instalacji oraz przewodów nie musi jednak komplikować kwestii montażowych. Receptą nie powinno być też wybranie większej skrzynki rozdzielacza, a przejrzysty rozkład jej wewnętrznej przestrzeni. Powiększone obszary boczne oraz zatrzaskowe uchwyty do kabli ułatwiające ich organizację, a także wsporniki zacisków przymocowywane do przepustów kablowych należą już do standardowych rozwiązań stosowanych przez producentów. Oferowane obecnie modele dostępne są zazwyczaj w kilku wersjach – jedno-, dwu-, trzy- lub czterorzędowych, z których każdy zazwyczaj pomieścić może aparaturę zajmującą 12 lub 18 standardowych modułów o szerokości ok. 17,5 mm z możliwością rozszerzenia o kilka kolejnych. Producenci ostatnich modeli rozdzielnic i ich obudów zapewniają, że najnowocześniejsze urządzenia pomogą oszczędzić nawet do 30% miejsca na okablowanie. Dzięki temu mieszkaniowe, małe rozdzielnie zmniejszają swoje rozmiary i stają się łatwiejsze w montażu.
Pragma UP jest obudową do montażu podtynkowego. Wykonana jest z tworzywa sztucznego, posiada od 1 do 4 rzędów szyn DIN, metalowe drzwi. Przeznaczona jest do mieszkań, domów jednorodzinnych jak również do pomieszczeń usługowych. Cechują ją trwałość i łatwość montażu. Jej górne i dolne ścianki zostały zaprojektowane tak, aby ułatwić doprowadzenie przewodów Posiada dużą przestrzeń na przewody zarówno na dole jak i u góry ułatwiającą przyłączanie aparatów modułowych.Oszczędność miejsca w skrzynce rozdzielnicy zapewnia obecnie dopasowana do indywidualnych potrzeb projektu ilość centralnych zacisków PE/N oraz N, które w ostatnich latach znacznie zmniejszyły swoje rozmiary. Umieszcza się je kasetach, uniemożliwiających przypadkowe dotknięcie przez osoby obsługujące urządzenie. Kasetę produkuje się z wytrzymałego tworzywa, które nie ulega odkształceniom pod wpływem działania sił powstających przy zastosowaniu pianek montażowych po osadzeniu obudowy. W najnowszych modelach obudów zaciski N można montować w wybranych miejscu (również montaż boczny) oraz po dowolnej stronie szyn TS35. W zależności od potrzeby często możliwe jest również przełożenie wspornika z zaciskami w dolną część rozdzielnicy za pomocą wkrętaka. Ponadto zacisk neutralny N w rozdzielnicach jest najczęściej dzielony na dwie lub cztery części. Od niedawna w obudowach ponadto używa się zacisków dla szyn nośnych, pozwalających na montowanie dodatkowych obwodów różnicowoprądowych – w myśl uzupełnionej normy DIN VDE 0100-410.
Rozdzielnica natynkowa firmy ELEKTRO-PLAST Nasielsk z serii GALANT PLUS 18 mod spełnia wszystkie podstawowe warunki stawiane tego typu produktom: IP 65, IK 08, II klasa ochronności, odporność na UV. W jej obudowie przewidziano dużo miejsca na swobodne i bezpieczne manewrowanie przewodami podczas instalacji. W tej rozdzielnicy bardzo ważnym elementem są drzwi zamykane w sposób jednoznaczny na klamkę zatrzaskową, która opcjonalnie może posiadać również zamek na kluczyk. Rozdzielnica natynkowa Galant Plus przystosowana jest do pracy przy napięciu znamionowym 400 V.
Wszystkie rozdzielnice posiadają dzielony zacisk neutralny N na 2 lub, w przypadku rozdzielnic 36-modułowych, na 4 części. Umożliwia to montaż większej ilości wyłączników różnicowo- prądowych w rozdzielnicy.Wymogi bezpieczeństwa muszą być spełnione również jeśli chodzi o klasy ochronności. Warto wybrać obudowę, która posiada dodatkową izolację wewnętrzną zabezpieczającą pojawieniu się napięcia na częściach przewodzących w wyniku uszkodzenia izolacji podstawowej, chroniąc w ten sposób przed porażeniem użytkownika prądem. Obudowa rozdzielnicy mieszkaniowej musi być zgodna z normą PN-EN 60439-3 (Rozdzielnice i sterownice niskonapięciowe – Część 3: Wymagania dotyczące niskonapięciowych rozdzielnic i sterownic przeznaczonych do instalowania w miejscach dostępnych do użytkowania przez osoby niewykwalifikowane – rozdzielnice tablicowe), która skrupulatnie określa wartość parametrów, jakie spełniać winien dany typ, czyli m.in. udarowość IK, stropień ochrony IP, próby palności metodą rozżarzonego drutu. Wybierając obudowę rozdzielnicy, dobierzmy rodzaj materiałów, z których jest wykonana do miejsca planowanego montażu. Np. ścianki gipsowo-kartonowe wymagają zastosowania tworzyw o zmniejszonej palności, jak chociażby PS-FR. Dobrze sprawdza się również poliwęglan. Do łaska wraca zaś także ABS o bardzo dobrych właściwościach mechanicznych i dużej rezystywności.
Nowa, płytka rozdzielnica (BF-...) została zaprojektowana z myślą o budownictwie mieszkaniowym oraz obiektach użyteczności publicznej i właśnie temu podporządkowano jej estetykę i funkcjonalność. Dostępne są dwa warianty wykonania: natynkowy - o głębokości 140 mm i podtynkowy - o głębokości 127 mm. Do obudowy można zamontować od 72 do 144 standardowych modułów.W przypadku małych mieszkaniowych rozdzielnic bardzo ważne są również względy estetyczne. Nawet, gdy na montaż inwestor wybrał raczej ukryte przed wzrokiem miejsce, skrzynka nie powinna przypominać odrapanego urządzenia rodem z placu budowy. W przypadku przeznaczenia do montażu w domu jednorodzinnym najczęściej wybie-ra się skrzynkę podtynkową, której jedynym widocznym po zamontowaniu w ścianie elementem są drzwiczki. Konstrukcja obudowy niektórych modeli jest tak zaprojektowana, aby podczas montażu umożliwić wyrównanie małych nierówności tynku (do 18 mm). W innych zaś dostępna osobno maskownica pozwala na ukrycie nierówności. Fronty obudów rozdzielnic wykonuje się najczęściej z metalu lub tworzywa sztucznego. Producenci wciąż jednak powiększają gamę dostępnych materiałów, kolorów oraz wykończeń tak, aby skrzynka nie stwarzała aranżacyjnego dysonansu, a wręcz przeciwnie – „wtapiała się” w otoczenie, tworzyła neutralne tło lub wyglądała, jak kolejny z domowych sprzętów. Drzwiczki rozdzielnic produkuje się z materiałów odpornych na odbarwienia, wytrzymałych na działanie promieniowania UV. Standardowe białe czy półprzezroczyste fronty zastąpić jednak można tworzywem idealnie dopasowanym np. do kolorystyki osprzętu elektroinstalacyjnego lub... elementami dekoracyjnymi.
W nowej rozdzielnicy VOLTA wprowadzono wiele nowych pomysłów, które pozytywnie przekładają się na codzienną pracę: większa oszczędność czasu potrzebnego do realizacji instalacji dzięki efektywnym krokom montażowym, większa przestrzeń okablowania przy jednakowej szerokości, większa elastyczność w ofercie wyposażenia zacisków i więcej bezpieczeństwa podczas montażu dzięki nowym opatentowanym kotwom do ścian kartonowo-gipsowych.W ofercie niektórych producentów znajdziemy obudowy rozdzielaczy zakończone drzwiczkami w postaci ozdobnych ram maskujących, które uzupełnimy obrazkiem, zdjęciem lub lustrem. Dzięki temu o misternej konstrukcji kabli będą wiedzieli tylko domownicy. Dostępne są również fronty ze stali szlachetnej lub pianki, zmienia się on więc w małą tablicę ogłoszeń. Przednia część obudowy zbudowana jest modułowo, dzięki czemu rozdzielnice częściowo wbudowane doskonale komponują się z powierzchnią ściany, a ewentualne prześwity czy nierówności tynku są zupełnie niewidoczne. Do niemałej rewolucji doszło również w dziedzinie kształtów obudów rozdzielnic. Znane kanciaste wykończenia zastąpiły obudowy o zaokrąglonych kształtach oraz wyprofilowanych brzegach i drzwiczkach, kojarzące się raczej z centralą sterującą domu inteligentnego. Ważne jest również, jeśli mamy możliwość zamontowania zamka z kluczem. W niektórych obiektach rozdzielnice montowane są zbyt nisko – tak, że do aparatury mogłyby się dostać dzieci. Skrzynka na klucz ochroni wnętrze rozdzielnicy również przed dostępem niepożądanych osób.
Nowe rozdzielnice golf oferują szeroki zakres akcesoriów, od zaczepów na przewody poczynając po kotwy do ścian karton-gipsowych. Każdy najdrobniejszy szczegół został stworzony, aby usprawnić oraz ułatwić montaż rozdzielnic firmy Hager. Istnieje możliwość zaopatrzenia się w dodatkowe akcesoria takie jak zamki, klucze oraz drzwiczki. Innym bardzo przydatnym wyposażeniem są naklejki w różnych barwach scalające rozdzielnicę i ścianę w jedną całość.Powszechnym trendem wśród producentów branży rozdzielnic jest wyposażanie obudów rozdzielnic w rozwiązania ułatwiające montaż i wymianę aparatury. W niektórych modelach spotkać możemy nawet zabudowaną libelkę poziomującą, czyli małą poziomicę widoczną zarówno od frontu, jak i z tyłu urządzenia. Do standardowego wyposażenia należy już także uwzględnianie w projekcie obudowy większej ilości szczelin do obrysowania otworu. Producenci dbają o zapewnienie instalatorom wygodnej przestrzeni montażowej, czemu służy poszerzenie odstępów pomiędzy szynami TH poszczególnych rzędów (150 mm zamiast 125) czy też pomiędzy szyną a tyłem obudowy (do ok. 3 cm).
Rozdzielnice z serii CONTROL BOX produkowane są w wielkościach od jednego do trzech rzędów. W każdym rzędzie przewidziano miejsce na 12 modułów z możliwością rozszerzenia o jeden moduł. Obudowy posiadają listwy zaciskowe N + PE, oraz szynę TH 35 umożliwiającą montaż aparatów elektrycznych. Drzwi rozdzielnic wykonane są z tworzywa PC w wersji transparentnej (zielone i dymne) lub w kolorze obudowy (białym). Istnieje również możliwość zamontowania zamka metalowego na klucz. Rozdzielnice CONTROL BOX posiadają bardzo dużo wolnej przestrzeni montażowej wewnątrz.Warto zwrócić uwagę również na wysokość ścianek (niższe usprawnią prace montażowe) oraz głębokość skrzynki. W niektórych obudowach szynymontażowe umieszcza się na wspornikach, dzięki którym możliwa jest zmiana głębokości. Większą wygodę instalatora zapewnia również możliwość montażu listew zaciskowych zarówno na górze, jak i na dole kasety. Kolejnym udogodnieniem w trakcie montażu oraz wymiany aparatury może być stosowany w niektórych obudowach łatwo wyjmowany stelaż do montowania aparatów modułowych oraz przestronna przestrzeń do prowadzenia przewodów elektrycznych. Kable wprowadzamy do wnętrza kasety zarówno z dołu, jak i z góry, poprzez wyjmowanie podtynkowej osłony. Ruchome płyty pozwalają na uzyskanie większej ilości miejsca na przeprowadzenia prac montażowych. Stelaż można osobno wyposażyć w aparaturę i okablować w warsztacie, a dopiero potem zamontować go za pomocą kilku śrub do ściany, dzięki czemu unika się kłopotliwych zabiegów w skrzynce osadzonej na ścianie.
Obudowy Pragma to rozdzielnice występujące w wersji podtynkowej i natynkowej, przewidziane dla budownictwa mieszkaniowego i budownictwa powszechnego. W obudowach 24-modułowych może być instalowany, jako główny, wyłącznik lub rozłącznik typu NG, wyposażony, w miarę potrzeby w zabezpieczenie różnicowoprądowe. Znajdują zastosowanie szczególnie w obiektach użyteczności publicznej jak m.in. banki, biura, hotele itp.Montaż rozdzielnic jest poza tym bezpieczniejszy dzięki zastosowaniu specjalnych kotew do ścian kartonowo-gipsowych. Uchwyty do montażu podtynkowego, które zakładać można zarówno w położeniu pionowym, jak i poziomym, stabilnie mocują skrzynkę do ściany. Możliwe jest także osadzanie skrzynek w murach i ściankach działowych o małej grubości oraz w ścianach gipsowych i ceglanych – głębokość rozdzielnic to zaledwie ok. 70 mm. Do części tylnej urządzenia przymocowuje się szyny montażowe TH35 dedykowane dla aparatury modułowej, a także zaciski N i PE oraz przykręcaną pokrywę przednią z drzwiami. Wyjmowane szyny montażowe należy zainstalować do podstawy za pomocą śrub. Samą obudowę natomiast mocujemy do ściany śrubami, osadzamy za pomocą pianki poliuretanowej lub wmurowujemy. W budownictwie mieszkaniowym zastosowanie znajdą jednak również skrzynki montowane natynkowo. Do tylnej części obudowy przymocowane są listwy montażowe z zaciskami. Szyny nośne są umieszczone w odpowiedniej odległości od tylnej ścianki, dzięki czemu przewody można wprowadzić do skrzynki w zasadzie z każdej strony.
Iwona Bortniczuk
Na podstawie materiałów: Hager, Eaton Electric, Eti Polam