Fot. 1. Typowy bramofon bazuje na mikrofonie i przycisku wywoławczym. Fot.: GIRA 
Fot. 2. Nowoczesne wideounifony wyposaża się w przyciski dotykowe. Fot.: GDE 
Fot. 3. Odpowiednie wzornictwo wideounifonów nadaje pomieszczeniu dodatkowych walorów estetycznych pomieszczeniu. Fot.: GIRA 
Fot. 4. Niejednokrotnie konkretny model wideounifonu jest dobierana na etapie projektowania wnętrza pomieszczenia. Fot.: JUNG 
Fot. 5. W zależności od modelu wybrać można wideofon wyposażony w słuchawkę lub bez niej. Fot.: GIRAI tak też np. obudowa i przyciski zewnętrznych stacji wideo i audio wykonuje się z metali szlachetnych, a pola opisowe bazują na wzmocnionym szkle. Specjalna obudowa zapewnia odporność na warunki atmosferyczne i wszelkie próby uszkodzeń. Niejednokrotnie zastosowanie znajdują kamery o wysokiej rozdzielczości. Specjalne technologie zapewniają wysoki poziom jakości dźwięku i obrazu.
Tyle można ogólnie powiedzieć o dostępnych na rynku domofonach i wideofonach. Warto przyjrzeć się nieco bliżej wybranym zagadnieniom w tym zakresie.
Za podstawę w zakresie unifonów można uznać urządzenia głośnomówiące przeznaczone do instalacji podtynkowej. Istotną rolę w urządzeniu odgrywa głośnik, mikrofon oraz przyciski przywoławcze. Przydatne rozwiązanie stanowi szereg funkcji dodatkowych takich, jak np. uruchamianie mechanizmu otwierania drzwi czy też załączanie oświetlenia. Niektóre modele unifonów mają konstrukcję, która pozwala na późniejsze wzbogacenie urządzenia o kolorowy wyświetlacz i dodatkowy przycisk, przeznaczony do wywoływania innych unifonów. Zastosowanie mogą znaleźć unifony ze słuchawką, za którą ukryte są funkcje główne. Jak wiadomo słuchawka pozwala na dyskretną rozmowę. Za osobną grupę można uznać unifony natynkowe.
Przydatne rozwiązanie stanowią dodatkowe sygnalizatory akustyczne i optyczne, które pozwalają na przekazanie sygnału dzwonka do dalszych miejsc domu czy też ogrodu. Dzięki zróżnicowaniu dźwięków jest możliwe zlokalizowanie źródła dzwonka – dzwonek do drzwi, wewnątrz domu, wywołanie np. z piętra.
Najprostsze bramofony mogą być montowane w znormalizowanej puszce podtynkowej. Typowe urządzenie wyposaża się w mikrofon oraz przycisk wywoławczy, który może być pojedynczy lub wielokrotny. Ważna jest przy tym możliwość zainstalowania dodatkowych urządzeń takich jak chociażby moduł informacyjny lub kolorowa kamera.
Mówiąc o dodatkowych kamerach warto zwrócić uwagę na modele z przestawnym obiektywem szerokokątnym, który w nocy zapewnia dobrą jakość obrazu czarno- -białego. Niektóre modele bramofonów natynkowych bazują na płytce z anodowanego aluminium. Do niej z kolei montuje się ramkę. Dodatkowa rozbudowa obejmuje instalację głośnomówiącą oraz kolejne przyciski przywoławcze.
W niektórych modelach wideounifonów uwzględnia się pojemnościowe przyciski dotykowe reagujące na lekkie dotknięcie. Za pomocą przycisków realizowane są funkcje takie jak przyjmowanie rozmów, dezaktywacja dzwonka, otwieranie drzwi czy też załączanie światła. W wideounifonach na uwagę zasługują nowoczesne wyświetlacze TFT zapewniające dobrą widoczność pod różnymi kątami z dużą głębią ostrości. W niektórych aplikacjach obejmujących chociażby przychodnie lekarskie, zastosować można funkcję samoczynnego otwierania drzwi. Ważna jest przy tym wysoka czułość wideunifonu a więc osoba mówiąca nie musi bezpośrednio stać przy mikrofonie. W bardziej zaawansowanych wideounifonach, pełniących rolę terminali wideo, uwzględnia się duże przyciski obsługi oraz podświetlane obrotowe przyciski sterownicze. Na etapie montażu urządzenia można konfigurować przyciskiem ustawienia podstawowe a za pomocą menu indywidualnie ustawiane są funkcje wyświetlacza. Inne funkcje obejmują z kolei wyłączenie dzwonka, połączenie równoległe kilku terminali wideo, możliwość wyboru spośród różnych melodii dzwonka oraz uruchomienie automatycznego otwierania drzwi po uruchomieniu dzwonka.
Zaawansowane terminale stanowią centralne urządzenia przeznaczone do obsługi sterowania instalacją BMS, bazującą np. na protokole KNX/EIB. Dzięki uwzględnieniu mikrofonu i głośnika urządzenia mogą pełnić rolę unifonu domofonii audiowizualnej. Za pomocą specjalnej funkcji instalacje domofonowe są integrowane w interfejsie sterującym BMS. Jest możliwe zainstalowanie dodatkowych urządzeń takich jak chociażby czytniki linii papilarnych czy też czytnik transponder. Oprócz tego można tak skonfigurować system aby np. sprzęgnąć otwarcie drzwi z załączaniem światła lub ogrzewaniem.
Interesujące rozwiązanie stanowią bramki domofonowe TV, które pozwalają na połączenie telewizora z funkcją wideo instalacji domofonowej. W momencie gdy ktoś zadzwoni a telewizor jest załączony to poprzez funkcję „obraz w obrazie” telewizor wyświetla obraz kamery z osobą przed drzwiami. W przypadku połączenia z bramką domofonową telefoniczną jest możliwa komunikacja telefoniczna z gościem i otwarcie drzwi.
Niejednokrotnie przewiduje się panele zewnętrzne z kamerami, które pełnią jednocześnie funkcje terminala identyfikacji użytkowników. Przydatne rozwiązanie stanowi identyfikacja za pomocą linii papilarnych palca zapewniając w ten sposób wysoki poziom ochrony zabezpieczanego obiektu i wygodę użytkowania. W niektórych rozwiązaniach jest możliwe zaprogramowanie do 120 użytkowników (wzorów linii papilarnych).
Specjalne systemy domofonowe projektuje się z myślą o stosowaniu w budownictwie wielorodzinnym. Jako cechy typowych rozwiązań tego typu wymienia się przede wszystkim możliwość zastosowania rożnych modułów panelu zewnętrznego, magistralę Plug &play lub RJ-45, wbudowany dzwonek drzwi w panelu wewnętrznym, łatwy montaż skrętką komputerową CAT-5 oraz możliwość obsługiwania do 9999 mieszkań. Oprócz tego ważna jest trwała obudowa oraz niejednokrotnie zastosowanie stali szlachetnej jako materiału wykonania elementów paneli zewnętrznych. W zależności od modelu wybrać można system montażu podtynkowego lub natynkowego, a kamera z diodami LED sprawdza się zarówno w dzień jak i w nocy. Ważna jest możliwość rozmów wewnętrznych poprzez.
W zależności od potrzeb dobierany jest odpowiedni system identyfikacji, który może objąć chociażby czytniki kart magnetycznych. Jest możliwa rozbudowa do kilku paneli wewnętrznych w jednym mieszkaniu. Z pewnością przyda się ewentualne zastosowanie modułu rozdzielającego mieszkania z pamięcią zdjęć. Niektóre monitory wyposaża się w alarm antywłamaniowy a specjalny moduł CCTV pozwala na podłączenie kamer monitoringu.
Typowy sterownik audio pozwala na wykonanie instalacji domofonowej maksymalnie dla 70 użytkowników. Urządzenie tego typu zazwyczaj wyposaża się w styk przeznaczony do otwierania drzwi, który można zaprogramować przy użyciu przycisków na urządzeniu. W niektórych rozwiązaniach podłączenie innych mechanizmów otwierania drzwi jest możliwe przez dodatkowe zasilanie. Dzięki elektronicznemu zabezpieczeniu przeciążeniowemu z automatycznym resetem eliminowane są przeciążenia urządzenia.
Z kolei w instalacjach wideofonowych istotną rolę odgrywają odpowiednie komponenty wideo łącznie ze sterownikiem. Urządzenia tego typu udostępniają większe moce z racji tego, że chociażby kolorowe kamery czy też kolorowe wyświetlacza wymagają wyższych poborów prądów. Typowy sterownik wideo pozwala na podłączenie jednego lub dwóch bramofonów z kolorowym wyświetlaczem TFT z możliwością wykonania instalacji domofonowej z maksymalnie 70 użytkownikami audio.
W aplikacjach, gdzie nie ma możliwości zainstalowania stacji zewnętrznej, zastosowanie niejednokrotnie znajdują specjalne słupki wolnostojące. Elementy tego typu wykonuje się z metalu a panel przedni wytwarzany jest z aluminium. Tym sposobem elementy słupa nie odbiegają stylistycznie od zamontowanego domofonu zapewniając przy tym odporność na działanie czynników zewnętrznych. Rozwiązania tego typu bardzo często znajdują zastosowanie w miejscach gdzie urządzenia nie mogą być montowane na fasadzie budynku. Zazwyczaj dostępne są słupy o wysokości 1,3 m oraz 1,7 m.
Odpowiednie urządzenia pozwalają na użycie komputera z systemem operacyjnym Windows jako stacji zewnętrznej domofonu. Realizowane mogą być przy tym funkcje automatycznego otwierania drzwi, wyświetlania zdjęć, przekierowywania połączeń oraz wyłączania funkcji połączeń. Oprócz tego urządzenie może być użyte w systemach BMS dzięki technologii VoIP i funkcjom przełączania. Połączenie z siecią telefoniczną bazuje na bramce SIP oraz na urządzeniu typu streamer wideo, który zamienia sygnał analogowy obrazu wideo na sygnał cyfrowy i udostępnia go w sieci LAN.
W zaawansowanych systemach domofonowych i wideofonowych zastosowanie znajduje szereg innych urządzeń i elementów. I tak też wyrobnik załączający pozwala na załączanie unifonu lub wolnego przycisku przywoławczego. Tym sposobem jest możliwe np. załączanie oświetlenia na klatce schodowej lub otwieranie bramy garażu. Nie mniej ważne są odpowiednie urządzenia zasilające. Odpowiednie zasilacze dobierane są pod kątem napięcia zasilania i obciążenia prądowego.
Dzięki specjalnym bramkom domofonowym do kamery zyskuje się większą elastyczność wideofonii. Stąd też za pomocą przewodu dwużyłowego magistralnego sterownika wideo można włączyć zewnętrzną kamerę analogową w system domofonowy. Przydatne rozwiązanie stanowi możliwość połączenia kilku bramek szeregowo lub w gwiazdę. Oprócz tego jest możliwe zamontowanie kilku zewnętrznych kamer w dowolnych miejscach przy użyciu jednego unifonu i niezależnie od bramofonu. Tym sposobem zyskuje się nadzorowanie dowolnie wybranych obszarów działek.
Z kolei dzięki multiplekserom łączone są sygnały wideo bramofonów, bramek domofonowych do kamery i bramek domofonowych IP. Multiplekser wizyjny jest w stanie przetwarzać łącznie sygnały wideo z trzech kamer. Dwa multipleksery mogą przetwarzać łącznie sygnały wideo maksymalnie z pięciu urządzeń. W razie potrzeby można włączyć dodatkowe zewnętrzne kamery do systemu domofonowego. Niezbędne do tego bramki domofonowe muszą być skierowane z wejś cia na wyjście za pomocą pętli równoległej.
Warto zwrócić uwagę na wzmacniacze wideo. Urządzenia tego typu są przeznaczone do przedłużania zasięgu urządzeń domofonowych z funkcją wideo. To właśnie tym sposobem podnosi się poziom wchodzącego sygnału wideo do maksymalnego poziomu, który jest dozwolony dla magistrali a następnie podawany do wyjścia. Zyskuje się więc kompensowanie tłumienia przewodów od źródła sygnały do wejścia wzmacniacza. Dzięki wzmacniaczom jest możliwe zwiększenie przewodów pomiędzy bramofonem a unifonem o 100 m a maksymalnie do 200 m. Interesujące rozwiązanie stanowią rozdzielacze wideo stanowiące aktywne komponenty dopasowania mocy i wzmocnienia sygnału wideo w domofonie. Urządzenia tego typu pozwalają na rozdzielenie sygnału wideo bramofonów i bramek domofonowych IP na unifony. Z kolei wzmacniacze regeneracyjne systemu domofonii są aktywnym komponentem przeznaczonym do rozszerzenia systemu domofonowego poprzez podwojenie przewodu i ilości użytkowników instalacji domofonii. Urządzenie to bardzo często znajduje zastosowanie w budynkach z wieloma mieszkaniami i długimi przewodami. Typowy wzmacniacz może pracować w dwóch trybach. Jeden z nich to tryb wzmacniacza regeneracyjnego, zaś drugi, stanowi tryb kilku rozmów. W tym pierwszym przypadku ilość użytkowników instalacji domofonii wideo lub audio i zasięg przewodu mogą być podwojone. Z kolei w przypadku trybu kilku rozmów jest możliwe prowadzenie kilku rozmów w obrębie jednego systemu.
Jeżeli nie ma możliwości poprowadzenia kabli można skorzystać z rozwiązań bazujących na technologii bezprzewodowej. Jako zalety takich rozwiązań wymienia się przede wszystkim możliwość sterowania z dowolnego miejsca w domu.
Artur MetJednym z ważniejszych aspektów jest jakość zastosowanej kamery – rozdzielczość i szczegółowość obrazu oraz zdolność do efektywnej pracy zarówno w dzień, jak i w nocy. Na szczególną uwagę zasługują urządzenia wyposażone w obiektywy hemisferyczne, które nie mają „punktów martwych” w całym obszarze widzenia, co znacząco podnosi poziom bezpieczeństwa.
Stacja wewnętrzna powinna być ergonomiczna i łatwa w obsłudze. Warto wziąć pod uwagę, czy nie potrzebujemy kilku takich elementów w budynku, albo czy dobrym uzupełnieniem nie będą wideotelefony lub urządzenia mobilne. W tym zakresie przodują rozwiązania oparte o technologię VoIP – najłatwiej też zapewnić ich integrację z systemami BMS. Można tutaj także docenić funkcję nagrywania sekwencji wideo, co sprawdzi się w przypadku nieobecności domowników.
Dużą rolę pełni estetyka urządzeń i tutaj trzeba trafić w gusta użytkowników, albo skorzystać z możliwości wykończenia obudowy na indywidualnych warunkach. Ten aspekt łączy się często z zapewnianiem odporności na uszkodzenia mechaniczne stacji zewnętrznej, czego nie należy zaniedbywać. Ewentualny serwis wideodomofonu z reguły jest uciążliwy dla użytkowników i chociażby z tego względu warto oprzeć się o rozwiązania renomowanych producentów.
Damian Żabicki