Po wcześniejszym przygotowaniu programu ETS4 (artykuł w poprzednim wydaniu FE), można przystąpić do realizacji pierwszego projektu.

Jako założenia projektowe przyjęta zostanie następująca funkcjonalność systemu:
1. Wykorzystane zostaną urządzenia, które zostały zaimportowane w części poprzedniej (przycisk 5-klawiszowy Triton firmy ABB o symbolu katalogowym 6324 oraz wyjście binarne 4-kanałowe firmy Theben o symbolu RMG 4S).
2. Zrealizowana zostanie funkcja sterowania (załączania/wyłączania) dwóch niezależnych obwodów oświetleniowych za pomocą dwóch klawiszy przycisku.
3. Projekt funkcjonował będzie w budynku o nazwie „Dom”, na piętrze „Piętro 1”, w pomieszczeniu „Salon”.

Przed rozpoczęciem realizacji projektu, należy sprawdzić, czy w bazie figurują zaimportowane wcześniej urządzenia. W tym celu w module „Bazy danych” programu ETS4 należy sprawdzić, jaka „Baza danych” jest aktualnie otwarta oraz jakie są w niej zainstalowane urządzenia. Jak to wykonać, przedstawione zostało w poprzednim artykule.

Realizację projektu rozpoczynamy od uruchomienia w oknie głównym programu ETS4 modułu „Projekty”. Następnie wybieramy opcję utworzenia nowego projektu (rys. 1). Podczas tworzenia nowego projektu należy:

• Podać nazwę projektu.
• b) Wybrać podstawowe medium komunikacyjne, do dyspozycji są:
  • TP – twisted Pair: skrętka dwuparowa: najczęściej stosowane medium, wykorzystujące dodatkowy przewód w postaci 4x0,8mm (np. YCYM 2x2x0,8)
  • PL - Power Line: wykorzystanie sieci zasilającej dla potrzeb transmisji danych,
  • RF - radio Frequency: transmisja radiowa pomiędzy urządzeniami,
  • IP - Internet Protocol: transmisja za pomocą sieci IP.
• Włączyć automatyczne przypisywanie adresów fizycznych wstawianych urządzeń. Opcja ta umożliwia rozpoczęcie numerowania urządzeń w topologii od adresu 0.0.1 lub od adresu 1.1.1 (w przypadku jej zaznaczenia).
• Ustalić strukturę adresów grupowych. Do dyspozycji jest struktura dwu- lub trójpoziomowa oraz struktura swobodna. Dla niewielkich projektów, można wybrać strukturę dwupoziomową. Pozostałe definicje struktur adresów grupowych zalecane są dla bardziej rozbudowanych projektów.

Po ustawieniu powyższych opcji, zgodnie z sugerowanymi zaleceniami (rys. 1), należy zatwierdzić wybór naciskając przycisk „OK”. Część opcji można zmienić w późniejszym etapie tworzenia projektu (rys. 2). Na rysunku tym przedstawione zostały szczegółowe parametry, jakie obrazują jego ustawienia. Parametry te przedstawione są w trzech zakładkach:

• „Ogólne”,
• „Wpisy do dziennika projektu”,
• „Pliki projektu”.

W części „Ogólne” dodatkowo można ustalić:

• numer projektu,
• numer umowy (dotyczącej wykonania projektu),
• datę rozpoczęcia oraz zakończenia realizacji projektu,
• stan ukończenia projektu (opcje: Nieokreślony, W edycji, Zakończony projekt, Zakończone programowanie, Testowany, Zaakceptowany). Parametr ten określa poziom zaawansowania w trakcie realizacji projektu i jest bardzo pomocny w przypadku realizacji jednego projektu przez wielu inżynierów uruchamiających system.
• komentarz do projektu,
• hasła, osobno do projektu oraz urządzeń programowanych w systemie,
• strukturę adresów grupowych (możliwość zmiany struktury wybranej podczas tworzenia projektu),
• ukrywanie rozszerzonych adresów grupowych. Standardowo program ETS4 pozwala na korzystanie z adresów grupowych zapisanych za pomocą piętnastu bitów, tzn. możemy w projekcie wykorzystać maksymalnie 32 767 różnych funkcji. Opcjonalnie, mamy do dyspozycji rozszerzoną strukturę adresów grupowych, do 65 535 funkcji. Jednakże nie wszystkie programy aplikacyjne, w szczególności pluginy, nie obsługują tego zapisu. Należy w takim przypadku wyłączyć możliwość przedstawiania adresów grupowych za pomocą struktury 16-bitowej.

W części „Wpisy do dziennika projektów”, istnieje możliwość dokonywania wpisów dotyczących procesu projektowania i uruchamiania systemu tak, aby mieć na bieżąco informację o postępach oraz kolejnych zadaniach lub problemach występujących w trakcie realizacji projektu.

W części „Pliki projektu”, można dodawać do projektu dodatkowe, uzupełniające projekt pliki. Np. rysunki z rzutami budynku, aplikacje do urządzeń, instrukcje dotyczące obsługi systemu.

Po uzupełnieniu wszystkich interesujących nas elementów, można przejść do realizacji pierwszego projektu. W tym celu należy dwukrotnie kliknąć na nazwie utworzonego wcześniej projektu w module „Projekty”.

Na ekranie otwarte zostaną dwa okna (rys. 3):

• okno „Topologii” systemu,
• okno „Adresów grupowych”.

Aby dostosować obszar roboczy dla potrzeb założeń projektowych należy zamienić widok okna „Topologii” na widok „Budynku” (rys. 4).

Następnie, należy w oknie budynku, za pomocą menu kontekstowego (naciśnięcie prawego klawisza myszy na elemencie, którego właściwości chcemy zmodyfikować), odzwierciedlić strukturę budynku, jaki będzie wyposażony w instalację systemu KNX. Według założeń poczynionych na początku ćwiczenia, w budynku o nazwie „Dom” wstawić należy piętro o nazwie „Piętro 1”, a w nim pomieszczenie „Salon”. W złożonych projektach operację odzwierciedlania struktury budynku, należy wykonać możliwie dokładne tak, aby w przyszłej pracy z programem nie mieć problemów z odnalezieniem wstawionych do projektu urządzeń.

Następnie, należy w oknie budynku, za pomocą menu kontekstowego (naciśnięcie prawego klawisza myszy na elemencie, którego właściwości chcemy zmodyfikować), odzwierciedlić strukturę budynku, jaki będzie wyposażony w instalację systemu KNX. Według założeń poczynionych na początku ćwiczenia, w budynku o nazwie „Dom” wstawić należy piętro o nazwie „Piętro 1”, a w nim pomieszczenie „Salon”. W złożonych projektach operację odzwierciedlania struktury budynku, należy wykonać możliwie dokładne tak, aby w przyszłej pracy z programem nie mieć problemów z odnalezieniem wstawionych do projektu urządzeń. Można w tym celu wykorzystać wszystkie przewidziane przez twórców programu ikony (widoczne w menu kontekstowym w trakcie uzupełniania struktury budynku). Sposób wstawiania poszczególnych fragmentów budynku obrazuje rys. 5.

Nazwy i skróty specyficzne dla systemu KNX i programu ETS4

Adres fizyczny (indywidualny) jest indywidualnym numerem, przypisywanym przez inżyniera programującego system KNX do każdego urządzenia. Adres ten składa się z trzech pól (liczb) oddzielonych kropką: X.Y.Z, gdzie:

• X – oznacza numer obszaru,
• Y- numer linii,
• Z – numer urządzenia w linii. Adres ten odzwierciedla fizyczne umiejscowienie urządzenia w topologii systemu

Każde okno widoczne w obszarze roboczym realizacji projektu programu ETS4 składa się z dwóch części (rys. 6):

• struktury drzewa (lewa część),
• struktury listy (prawa część).

Jeżeli zaznaczona zostanie dana pozycja w strukturze drzewa, z prawej strony okna wyświetlony zostanie spis elementów w niej zawartych. Wybór elementu poddawanego modyfikacji, np. podczas modyfikacji jego parametrów, powinien być wykonywany w strukturze listy (prawa część okna). Jeżeli szukane elementy nie będą widoczne, należy za pomocą strzałek rozwinąć strukturę drzewa i zaznaczyć w niej odpowiednią pozycję. Np. po zaznaczeniu pozycji „Piętro 1” w oknie drzewa, w oknie listy wyświetlone zostanie pomieszczenie „Salon”, które jest elementem „Piętra 1”.

Efekt poprawnie przygotowanej struktury budynku przedstawiony został na rys. 6.

Do tak przygotowanego pomieszczenia należy wstawić urządzenia realizujące założenia projektowe, czyli przycisk oraz element wykonawczy w postaci modułu przekaźnikowego. W tym celu, po zaznaczeniu pomieszczenia „Salon”, z menu kontekstowego należy wybrać opcję „Dodaj: Urządzenia…”. Zostanie otwarte dodatkowe okno o nazwie „Katalogi” (rys. 7).

W oknie tym widoczne są wszystkie zaimportowane wcześniej urządzenia do bieżącej bazy danych. Dla wygody użytkownika programu, urządzenia pogrupowane są według nazwy producenta, a następnie według ich funkcjonalności (rys. 7). Jeżeli na liście nie ma potrzebnego urządzenia, można je zaimportować z poziomu tego okna za pomocą opcji „Import...”. Uruchomione zostanie okno importu urządzeń, opisane w poprzedniej części.

Urządzenia do projektu można wstawić na dwa sposoby. Pierwszy, polega na przeniesieniu za pomocą myszy wybranego urządzenia do odpowiedniej części struktury budynku (np. do pomieszczenia o nazwie Salon). Drugi, umożliwia wykorzystanie ścieżki dostępu (dolna część okna „Katalogi”) do miejsca docelowego, do którego ma być wstawione urządzenie. Następnie za pomocą przycisku „Dodaj” lub dwukrotnego kliknięcia myszką na wybranym urządzeniu, można wstawić je w odpowiednie miejsce w strukturze okna „Budynku”. Ten sposób zalecany jest w przypadku bardzo rozbudowanej struktury projektu.

Poprawnie wstawione urządzenia obrazuje rys. 8. W „Salonie” powinny znajdować się:

• przycisk ABB, Triton 6324
• wyjście binarne 4-kanałowe, Theben RMG 4S
• zasilacz systemowy.

Każde ze wstawionych urządzeń ma automatycznie przypisany adres fizyczny (adres indywidualny), zgodnie z opcją zaznaczoną podczas tworzenia projektu (rys. 1). Adres przypisywany jest w pełnej postaci dla każdego urządzenia, które będzie programowane w systemie. Można go zmodyfikować, za pomocą opcji „Właściwości”, wybranej z menu kontekstowego. Właściwości urządzenia przedstawione są w bocznym pasku narzędziowym obszaru roboczego. Jest on widoczny z prawej strony okna. Jednak dla potrzeb tego projektu adresy fizyczne powinny pozostać tak, jak zobrazowane zostało to na rys. 8. W tym samym miejscu, można dodatkowo opisać urządzenia komentarzem w języku polskim, obrazującym sposób ich działania i/lub umiejscowienie w rzeczywistym budynku. Jest to bardzo pomocne w rozbudowanych projektach, składających się z wielu, takich samych urządzeń (np. kilka przycisków tego samego typu w jednym pomieszczeniu).

Pasek narzędziowy obszaru roboczego zawiera dziewięć elementów (rys. 9):

• Właściwości (udostępnia trzy opcje):
  • Ustawienia: specyficzne dla zaznaczonego elementu, np. dla urządzenia - nazwę urządzenia, jego adres fizyczny, opis oraz podstawowe elementy opisujące projekt, np. status jego ukończenia,
  • Komentarze: opisujące operacje wykonywane na danym elemencie w projekcie,
  • Informacje: podstawowe informacje opisujące urządzenie, np. jego nazwę, numer katalogowy, wersję oprogramowania,
• Projekty: zawiera spis projektów zapisanych w aktualnie otwartej bazie danych.
• Znajdź i zastąp: umożliwia wyszukiwanie oraz modyfikację zadanych fraz w projekcie.
• Obszar roboczy: zawiera szablony ustawień użytkownika obszaru roboczego.
• Dziennik projektu: umożliwia szybki dostęp do dziennika projektu (rys. 2).
• Zadań do wykonania: umożliwia przygotowanie listy kolejnych zadań do wykonania podczas przygotowywania projektu oraz w trakcie jego programowania w instalacji.
• Pomoc: dostęp do pomocy programu ETS4.
• Zadania oczekujące: opcja wykorzystywana w trakcie uruchamiania projektu, zawiera dwa elementy:
  • Aktywne: zadania oczekujące na wykonanie, najczęściej wyświetlana jest kolejka urządzeń wybranych do programowanie,
  • Historię: wykonane operacje programowania urządzeń (poprawnie wykonane, błędne i anulowane).
• Historia cofniętych operacji: zawiera historię czynności, jakie zostały cofnięte. Dzięki tej liście możliwy jest powrót do danego etapu tworzenia projektu w przypadku kolejnych jego modyfikacji.

Przydatne tricki i skróty programowe:

Na każdym etapie, modyfikację elementów programowych wykonać można za pomocą menu kontekstowego. Jego zawartość dostosowywana jest automatycznie. Włączenie menu kontekstowego odbywa się poprze zaznaczenie danego elementu i naciśnięcie prawego klawisza myszy. Najważniejsza opcja menu kontekstowego, dotycząca zaznaczonego elementu, wyświetlana jest również w górnej części okna.

Aby w widoku listy wyświetlić elementy pochodzące z więcej niż jednej pozycji, należy zaznaczyć myszką interesujące nas pozycje, przytrzymując jednocześnie naciśnięty klawisz Ctrl.

W następnej części, przedstawiony zostanie sposób parametryzacji urządzeń oraz łączenie obiektów komunikacyjnych za pomocą adresów grupowych.

Terminy najbliższych szkoleń

Kurs podstawowy:

• 22-25 marca 2012, Warszawa
• 12-15 kwietnia 2012, Tychy
• 26-29 kwietnia 2012, Wrocław
• 1-4 maja 2012, Warszawa

Kurs zaawansowany:

• 8-11 marca 2012, Warszawa
• 24-27 maja 2012, Warszawa

Andrzej Stachno
Certyfikowane Centrum Szkoleniowe KNX
Instytut Informatyki, Automatyki i Robotyki, Politechnika Wrocławska

---