Fot. 1 Elementy systemu listew przypodłogowych tehalit.SL dzięki swojej zgrabnej konstrukcji i bogatej ofercie profili i dekorów idealnie dopasowują się do każdego typu podłogi. Chcąc wyeksponować elementy listew przypodłogowych można zastosować zestaw listew SL LED z podświetleniem paskiem LED-owym. Dodatkowym atutem zestawu SL LED jest dyskretne podświetlenie ciągów komunikacyjnych z jednoczesną możliwością wskazania kierunku lub drogi ewakuacyjnej.Dzięki systemom biurowej dystrybucji energii elektrycznej zyskuje się możliwość stworzenia optymalnego rozwiązania w odniesieniu do konkretnej powierzchni biurowej. Istotna jest elastyczność systemu i jego dostosowanie do zmieniających się stanowisk pracy. Oferta rynkowa w zakresie systemów tego typu jest bardzo obszerna. Warto więc przyjrzeć się jej nieco bliżej.
W biurowych systemach dystrybucji energii istotną rolę odgrywają specjalne kanały elektroinstalacyjne. To właśnie dzięki nim jest możliwe organizowanie kabli zasilających, sterujących i telekomunikacyjnych. Podstawę klasyfikacji kanałów stanowi wysokość profilu. Stąd też przykładowe wielkości w tym zakresie wynoszą 11, 15, 18, 25 i 30 mm. Wybrać możemy pomiędzy kanałami z jedną lub dwiema przegrodami oraz bez przegród. Przegrody mogą być umieszczone symetrycznie lub asymetrycznie. W niektórych kanałach przewidziano możliwość opcjonalnego zainstalowania przegród.
Kanały przeznaczone do bardziej rozbudowanych instalacji osiągają wysokość 30, 40 i 60 mm. W profilach tego typu bardzo często przewiduje się wbudowane teowniki. To właśnie dzięki nim jest możliwe montowanie zarówno przegród jak i osprzętu kanałowego. Istotną rolę odgrywają klamry rozporowe, które usztywniają kanał oraz przytrzymują przewody przed nałożeniem pokrywy. W kanale o długości 2 metrów najczęściej przewiduje się 4 klamry
Mając już wybrane kanały należy zadbać o odpowiednie akcesoria. Chodzi przede wszystkim o narożniki (wewnętrzne i zewnętrzne), łączniki (kątowe i proste) a także klamry i puszki kanałowe, dzięki którym montuje się gniazda i łączniki w kanałach. Puszka może być pojedyncza lub podwójna. Niektóre systemy oferują puszki przystosowane do montażu tradycyjnych, ramkowych systemów gniazd podtynkowych zarówno pojedynczych jak i podwójnych. Trójniki pozwalają na maskowanie prostopadłego połączenia pomiędzy kanałami o różnych wymiarach. Zyskujemy oddzielenie instalacji wysokoprądowej od niskoprądowej, również w narożnikach. Interesujące rozwiązanie stanowią pokrywy elastyczne, które umożliwiają estetyczny montaż kanałów w narożnikach ścian, tym samym zwiększając pojemność kanału.
Fot. 2 Nowoczesny design i ergonomia bloków do sal konferencyjnych usprawniają przebieg spotkań i dodają elegancji wnętrzom. Wszystkie bloki do sal konferencyjnych z programu Mosaic™ są wyposażone w 8 gniazd 2 P+Z i są dostępne w różnych konfiguracjach.Kanały do dystrybucyjnych systemów podparapetowych niejednokrotnie bazują na PVC ze stabilizatorami wapniowocynkowymi. Tym sposobem instalacje są trudnopalne i samogasnące. Poszczególne elementy systemu łączy się za pomocą łączników lub kołków sprzęgających. Istotną rolę odgrywa symetryczne perforowanie podłogowe, które zapewnia bezpośrednie wprowadzanie śrub mocujących. Montując osprzęt nie potrzebujemy dodatkowych zaślepień części górnej. W razie potrzeby zastosujmy kanały o głębokości 90 mm. Tym sposobem zyska się powiększenie przestrzeni na okablowanie. Jest również możliwe układanie przewodów komputerowych z krytycznym promieniem gięcia. Producenci oferują kanały podwójne z dwiema niezależnymi komorami.Oferta w zakresie kanałów podparapetowych jest bardzo obszerna. Stąd też w systemie dystrybucyjnym uwzględnić możemy kanały wykonane z blachy stalowej. Potencjał jest wyrównany poprzez bezpośrednie podłączenie do uziemienia za pomocą specjalnych elementów. Nabyć możemy również kanały aluminiowe.
Rozdział energii i sygnału odbywa się za pomocą tzw. stacji zaopatrzeniowych. Typowe urządzenie tego typu składa się z nośnika podstawowego. To właśnie on łączy poszczególne elementy stacji i jest przegrodą, dzielącą dwa kanały dystrybucji kabli. Nie bez znaczenia pozostaje zamknięcie sprzęgowe pokrywy na progu nośnika podstawowego. Pokrywa niejednokrotnie otwiera się za pomocą mechanizmu jednodotykowego. Zapewnia on odryglowanie poprzez zdefiniowany przycisk. Sprzęgło zawiasowe ma za zadanie trzymanie podnoszonej pokrywy od strony węzła obrotowego. Kable są doprowadzane do wnętrza stacji za pomocą elastycznych przepustów.
Kolumny elektroinstalacyjne najczęściej uwzględnia się w pionowej dystrybucji energii elektrycznej i sygnałów teletechnicznych. Przewody są doprowadzane z podłogi lub sufitu. Rozdział prądu następuje we wnętrzu kolumny.
Fot. 3 Kanały podparapetowe charakteryzują się montażem pokrywy wewnątrz kanału. Umożliwia to instalację kanału bardzo blisko różnego rodzajów elementów, między innymi pod parapetami, czy kanałów jeden pod drugim.Podstawową cechą większości kolumn jest możliwość dostosowania do indywidualnych potrzeb użytkowników. W zależności od wymagań dobiera się również osprzęt. Może on bowiem obejmować gniazda, łączniki czy też przyłącza telekomunikacyjne. Kolumny elektroinstalacyjne o wysokości od 2,5 do 2,8 m z mechanizmem rozporowym, dopasują się niemal do każdego pomieszczenia. Osprzęt jest najczęściej wtykany od frontu. Niewykorzystaną część zasłania się maskownicą. Jako osprzęt można zastosować typowe elementy elektryczne. Kolumny wykonuje się zazwyczaj z aluminium. Końcówki mogą być natomiast poliamidowe. Mechanizm rozporowy jest produkowany ze stali, dzięki czemu zyskamy trwałość elementu. Wybrać można pomiędzy kolumnami jedno- oraz dwustronnymi. Typowa kolumna składa się z profilu, pokrywy, podstawy montażowej i zestawu uziemiającego. Niejednokrotnie w profilu przewiduje się przegrody oraz wbudowaną poziomicę. Są również oferowane kolumny z elementami, które pozwalają na montaż do konstrukcji sufitu podwieszanego. Komfort użytkowania poprawią modele ruchome. Interesujące rozwiązanie stanowią kolumny elektroinstalacyjne z elastycznym przyłączem. Instalacja zasilająca może przebiegać również pod podłogą. Nabyć można kolumny w wersji miniaturowej. Instaluje się je na przykład pod biurkiem.
Fot. 4 Mini kolumny umożliwiają doprowadzenie instalacji elektrycznej i sieci informatycznej z podłogi jak najbliżej stanowiska pracy. Minikolumny z programu Mosaic™ dzięki małym rozmiarom - tylko 68 cm wysokości – mogą być montowane pod biurkiem. Na kolumnach tych mocuje się bloki kolumnowe do osprzętu, które są zatrzaskiwane bezpośrednio na korpusie kolumny.
Fot. 5 Nowoczesne kolumny instalacyjne to nie tylko bezpieczeństwo i ergonomia użytkowania. Dopracowana konstrukcja i przemyślany design sprawiają, że te elementy instalacji wpływają na wygląd pomieszczeń biurowych i podnoszą ich prestiż. Kolumny elektroinstalacyjne tehalit.DA200 dostępne są w wersji jedno i dwustronnej. Wykonane są z utlenionego, aluminiowego profilu o wewnętrznej szerokości zabudowy 80 mm (DA200/80) lub 45 mm (DA200/24).Nabyć możemy bloki wykonane z tworzywa sztucznego lub aluminium. Kable wprowadza się od dołu lub z boku bloku. Producenci oferują zarówno systemy gotowe jak i rozwiązania uwzględniające konfiguracje indywidualne. Blok można wyposażyć w gniazda zasilające i telekomunikacyjne, w tym punkt dostępowy Wi-Fi lub switch. Dzięki specjalnym uchwytom jest możliwy montaż w różnych pozycjach. Kable odbiorników możemy zorganizować za pomocą odwracalnej listwy przytrzymującej. Gniazda są nachylone, dzięki czemu zyskamy łatwe podłączenie wtyczek. Podłączenie zasilania bazuje na śrubowych zaciskach z blokadą kabla.
Przydatne rozwiązanie stanowią bloki konferencyjne. Na uwagę zasługuje nowoczesny wygląd urządzeń, który salom konferencyjnym nadaje dodatkowych walorów estetycznych. Wybrać możemy pomiędzy modelami przeznaczonymi do sal ze stołem centralnym lub w kształcie litery „U”. W typowym bloku przewidziano 8 gniazd, gdzie wejścia są nachylone pod kątem 45°. Wszystkie gniazda mogą być wyłączone za pomocą podświetlanego wyłącznika. Moc typowego bloku wynosi około 4000 W, przy zasilaniu 230 V AC. Również i w tych urządzeniach przewiduje się switch niezarządzalny oraz punkt dostępowy Wi-Fi. Standardowo dostęp jest zabezpieczony poprzez szyfrowanie WPA 2 oraz przez autentyfikację 802.1x. Przepustowość brutto maksymalnie wynosi 54 Mbit/s na każdej częstotliwości. Opcjonalnie zastosować możemy elastyczne osłony przewodów. Również i w tym przypadku wybrać możemy pomiędzy blokami wykonanymi z tworzywa sztucznego a aluminiowymi.
Puszki stanowią podstawę podpodłogowych systemów dystrybucji energii elektrycznej i sygnałów telekomunikacyjnych. Wybrać możemy pomiędzy modelami przeznaczonymi do podłóg technicznych i betonowych podłoży wylewanych. To właśnie dzięki puszkom są montowane zasilające punkty podłogowe. Do puszek zastosować możemy pokrywy odwracalne lub przeznaczone pod wykładziny. Dzięki uchwytom na moduły zyskuje się separację poszczególnych obwodów prądowych. Uchwyty powinny być tak usytuowane, aby podłączanie wtyczek było wygodne. Przewidziano również miejsce na etykiety. Są również oferowane puszki podpodłogowe o regulowanej wysokości. We wnętrzu najczęściej przewiduje się miejsce na montaż do 24 modułów. Podczas instalowania w wylewkach betonowych z pewnością przydadzą się ramy. Zapewniają one możliwość rozprowadzenia zasilania i montażu puszek podłogowych. Regulowana wysokość najczęściej mieści się w zakresie od 56 do 140 mm. Regulacja odbywa się za pomocą 4 tulejek, które są umieszczone w rogach puszki. Ścianki boczne mogą być nacinane celem połączenia z korytkami podłogowymi.
Zastosować możemy puszki podłogowe z wyposażeniem oraz modele, gdzie osprzęt jest dobierany w zależności od potrzeb konkretnej aplikacji. Indywidualna konfiguracja może objąć na przykład gniazda zasilające (w tym kodowane) i komputerowe a także aparaturę zabezpieczającą obwody. Niewykorzystane miejsca można zaślepić. Z pewnością przydadzą się one przy późniejszej rozbudowie systemu. Przewody pod podłogą są rozprowadzane za pomocą korytek.
Fot. 6 Puszki podłogowe, z poziomym mocowaniem osprzętu, mogą być stosowane zarówno do podłóg technicznych, jak i betonowych.Wybierając system dystrybucji energii powinniśmy przede wszystkim uwzględnić odpowiednią pojemność kanałów. Pamiętajmy przy tym o ewentualnej rozbudowie systemu. Zadbajmy o dedykowane przegrody w kanale oraz elementy dodatkowe. Pamiętać należy o odpowiednich elementach, które zapewnią nam bezpieczne podłączenie zasilania do systemu dystrybucji. Zastanówmy się czy wybieramy system przypodłogowy lub przeznaczony do zabudowy podparapetowej. Istotną rolę odgrywają punkty dystrybucji energii i sygnałów telekomunikacyjnych. Stąd też do wyboru mamy bloki biurowe i konferencyjne oraz kolumny elektroinstalacyjne. Wybrać możemy pomiędzy blokami ukrytymi lub takimi, które znajdują się w zasięgu wzroku użytkowników biura. Zadbajmy o odpowiednią ilość gniazd zasilających i teletechnicznych. Coraz większym uznaniem cieszą się bezprzewodowe technologie wymiany danych. Nie bez znaczenia pozostają również walory estetyczne systemu dystrybucji energii.
Osprzęt, jaki przewiduje się w biurowych systemach dystrybucji zasilania, obejmuje elementy, które znajdują zastosowanie w tradycyjnych instalacjach elektrycznych i telekomunikacyjnych. Stąd też podstawę stanowią puszki instalacyjne. Mogą być one pojedyncze lub podwójne, łącznie z możliwością łączenia szeregowego. Są oferowane modele bazujące na materiałach bezhalogenowych. Przydadzą się również gniazda RJ 45. Wybrać możemy pomiędzy modelami wykonanymi z poliwęglanu lub tworzywa ABS. Zastosowanie znajdują gniazda zasilające z bolcem uziemiającym. W razie potrzeby zastosujmy modele do wielokrotnego łączenia. Pamiętajmy również o odpowiednich maskownicach.
W jaki sposób dobrać system rozprowadzania instalacji elektrycznej w pomieszczeniach biurowych, aby był funkcjonalny przez kilka lat i odpowiadał zmieniającym się potrzebom?
Zadaniem systemów kanałów oraz listew elektroinstalacyjnych jest zapewnienie ochrony kabli przed ich uszkodzeniem, ale także, a może przede wszystkim zapewnienie możliwości modyfikacji instalacji w przypadkach modernizacji oraz późniejszej rozbudowy. W biurach czy mieszkaniach nowoczesne punkty przyłączenia prądu, telewizji i internetu mogą być łatwo i szybko zamontowane w strefie przypodłogowej – dokładnie tam, gdzie są potrzebne. Nośniki urządzeń czy puszki pod osprzęt z przyłączami muszą mieć możliwość łatwego przeniesienia w inne miejsce. Podobnie łatwo muszą dać się też przełożyć przewody. Dobierając system kanałów do funkcjonalności pomieszczenia a szczególnie wtedy, gdy rozważamy docelową modernizację należy zwrócić uwagę na materiał, z którego system jest wykonany oraz jego trwałość oraz zachowanie się materiału po latach eksploatacji. Niezwykle prostym i mobilnym systemem doprowadzania zasilania i sieci IT do stanowisk pracy biur tzw. otwartych (open space) są kolumny elektroinstalacyjne, do których kable zasilające doprowadzane są z góry, z sufitów podwieszanych, i które w łatwy sposób mogą być przemieszczane w inne miejsce nie powodując plątaniny kabli wokół blatów roboczych czy pod biurkami. Kanały i listwy elektroinstalacyjne, podobnie jak obudowy rozdzielnic, są „obudowami” a więc spełniają podobną funkcję ochronną i charakteryzują je podobne parametry takie jak stopień ochrony oraz stopień odporności uderzeniowej. Szczegóły techniczne oraz wymagania, co do właściwości fizykochemicznych produktów przeznaczonych do tego celu określa obowiązująca norma: PN-EN 50085-1:2010 (Systemy listew instalacyjnych otwieranych i listew instalacyjnych zamkniętych do instalacji elektrycznych – Część 1: Wymagania ogólne).
W przypadkach prowadzenia instalacji elektrycznych na powierzchni ścian i przegród budowlanych w przestrzeniach biurowych najczęściej stosuje się listwy lub kanały instalacyjne naścienne wykonane z materiałów niepalnych lub niepodtrzymujących i nierozprzestrzeniających płomienia, np.:
Systemy prowadzenia przewodów muszą wreszcie zapewniać możliwość zabudowy różnego rodzaju osprzętu elektroinstalacyjnego z uwagi na szybko zmieniające się standardy i technologie np. jednocześnie pozwalać na montaż tak osprzętu podtynkowego Ø 60 mm, jak i systemów gniazd 45×45 mm).
Należy pamiętać, iż w przypadku budynków o zwiększonym zagrożeniu pożarem, w których priorytetem jest ochrona ludzi, dóbr kultury lub wyposażenia o dużej wartości zaleca się stosowanie kanałów, listew i przewodów bezhalogenowych, które nie wydzielają toksycznych spalin pod działaniem ognia.
Robert Janicki