Rys. 2 KNX, sensor przyciskowy z regulatorem temperatury i wyświetlaczem Artykuły te opisywały, można też stwierdzić że jednocześnie podpowiadały, na jakie zagadnienia inwestor, architekt czy projektant instalacji elektrycznych powinien zwrócić uwagę aby wykorzystać potencjał możliwości jakie oferuje technologia magistralna KNX. Podawane w nich przykłady realizowanych zadań były wynikiem przemyśleń i przyjętych założeń, jakie następnie przypisywane były konkretnym urządzeniom.
Dla przedstawienia czytelnikowi możliwości oferowanych przez określone rodzaje urządzeń poniższym artykułem rozpoczynamy cykl poświęcony aplikacjom KNX, konfigurowanym w oprogramowaniu narzędziowym ETS z jakich korzystają firmy zajmujące się uruchamianiem tego rodzaju instalacji.
Dla wprowadzenia czytelnika, rozpoczynającego swoją pracę z instalacjami elektrycznymi opartymi na technologii KNX, w zagadnienia związane z parametryzowaniem urządzeń magistralnych należy jednak wcześniej przedstawić podstawowe informacje związane z oprogramowaniem narzędziowym ETS (Engineering Tool Software), służącym do uruchamiania instalacji wyposażonych w urządzenia tego standardu. Oprogramowanie to obsługuje urządzenia wszystkich producentów standardu KNX i dystrybuowane jest wyłącznie przez organizację KNX. Każda z osób w ramach prowadzonej przez siebie firmy projektowej czy instalacyjnej, wyrażająca chęć wprowadzenia do zakresu świadczonych przez siebie usług projektowanie oraz wykonawstwo inteligentnych systemów sterowania opartych na technologii KNX powinna posiadać przynajmniej jedną licencję ETS dedykowaną do określonego komputera lub przenośną, w postaci klucza – dysku USB (w obu przypadkach instalację programu najwygodniej wykonać na komputerze przenośnym). Oprogramowanie pobiera się bezpłatnie ze strony organizacji, www.knx. org, następnie po założeniu własnego konta Wstęp do charakterystyki aplikacji systemowych urządzeń magistralnych Technologia magistralna KNX klienta można zamówić odpowiednio do potrzeb pliki licencyjne oraz klucz USB, które zainstalowaną wersję demonstracyjną ETS3 odblokowują do wersji pełnej Professional.
W tym miejscu warto nadmienić, że od października 2010 roku dostępna będzie wersja 4 oprogramowania ETS, która w porównaniu do wersji ETS3 pozwala jej użytkownikowi łatwiej zarządzać poszczególnymi oknami programu, szybciej uzyskiwać dostęp do parametrów urządzeń oraz zmniejszać czas przeznaczany na samo ich programowanie.
O ile instalacja oprogramowania a następnie jego aktywacja nie jest dla jego użytkownika problemem to już sama jego obsługa może być na początku niejasna. Dotyczy to szczególnie osób, które samodzielnie zamierzają poznać zasady poruszania się po programie począwszy od importu aplikacji KNX urządzeń do bazy danych a skończywszy na programowaniu urządzeń. Warto jest więc skorzystać z oferty kursów praktycznych z zakresu technologii KNX jakie organizowane są na wybranych uczelniach technicznych, gdzie oprócz wiedzy teoretycznej ich uczestnicy zapoznają się rodzajami stosowanych urządzeń, sposobami tworzenia instalacji oraz metodami programowania. Dla chętnych istnieje również możliwość skorzystania z kursów kończących się certyfikatem, gdzie po zdanym egzaminie teoretycznym a następnie praktycznym uzyskuje się status Partnera KNX, który potwierdza znajomość zagadnień omawianej technologii magistralnej oraz umożliwia nawiązanie otwartej współpracy z producentami urządzeń.
Rys. 1 Aplikacja ETS sensora z regulatorem temperatury i wyświetlaczem, plik ze zdjęciem: Aplikacja ETS sensora z RT i LCD Aplikacją KNX (rys. 1) oprogramowania ETS można określić dedykowany do każdego urządzenia magistralnego KNX, sensora (element sterujący, np. przycisk n-klawiszowy, czujka ruchu, czujka natężenia oświetlenia) bądź aktora (urządzenie wykonawcze, np. wyjście n-krotne: binarne, analogowe, roletowe) zbiór wolnego wyboru funkcji oraz określonych parametrów, jakie dostępne są dla instalatora - programisty w postaci pliku z rozszerzeniem *.vdx (x występuje w postaci cyfry mogącej określać przeznaczenie aplikacji dla określonej wersji oprogramowania ETS). Aby aplikacja była dostępna do pracy należy ją uprzednio zaimportować do oprogramowania ETS korzystając z funkcji Import w menu File.
Import aplikacji odbywa się jednorazowo, dlatego kolejne projekty zawierające te urządzenie (-a) nie wymagają kolejnego ich pobierania w tej samej bazie danych urządzeń i projektów. Niektóre z urządzeń posiadają więcej niż jedną aplikację, dlatego też wygodniej jest dokonać importu wszystkich dostępnych, gdyż każda z nich może oferować funkcje i nastawy różniące się od siebie, co przy pracy programistycznej ma istotne znaczenie dla określania zadań dla danego urządzenia. Analizując możliwości danej aplikacji należy wyraźnie zaznaczyć, że w początkowym etapie doboru urządzenia do zaplanowanych do wykonania funkcji nie jest wymagane jego rzeczywiste posiadanie a tym bardziej sprawdzenie poprzez podłączenie do magistrali KNX, gdzie za zadeklarowaną funkcjonalność odpowiada sam producent. Każda wykorzystywana w pracy aplikacja powinna mieć status certyfikowanej, a zatem dopuszczonej do swobodnego stosowania, co oznacza że przeszła ona wymagane testy zarówno u samego wytwórcy a przede wszystkim w organizacji KNX zrzeszającej wszystkich producentów urządzeń tego standardu komunikacji. Oczekiwana w czwartym kwartale 2010 roku nowa wersja oprogramowania ETS będzie umożliwiała użytkownikowi szybko sprawdzić, czy dane urządzenie jest w pełni certyfikowane, co będzie potwierdzało skuteczność działania wybieranych w niej parametrów i funkcji. Aplikacje KNX dostępne są u każdego producenta bezpłatnie.
W szerokiej gamie urządzeń magistralnych KNX dostępne są również takie, które mają swój własny program zwany plug-inem bądź potocznie wtyczką. Program taki instaluje się wcześniej, a jeżeli wynikiem instalacji jest dodatkowo wygenerowanie pliku z rozszerzeniem *.vdx, to wówczas należy go, tak jak objaśniono powyżej, również zaimportować do oprogramowania ETS.
Trzecią grupę urządzeń z typowo własnym, niezależnym oprogramowaniem stanowią urządzenia odpowiedzialne za nadzór i wizualizację pracy całej instalacji jak np. panele dotykowe czy serwery KNX IP. Integratorzy systemów opierający się w swojej pracy na rozwiązanych KNX już teraz mogą dostrzec postęp jaki dokonuje się w podejściu określonych producentów do oferowania nowych aplikacji ETS.
Udogodnienia te związane są z oferowanymi grupami produktów, gdzie różnice występujące w ilości klawiszy dla sensorów przyciskowych czy ilości kanałów (obwodów) dla aktorów nie mają wpływu na rodzaj dedykowanej aplikacji - jedna aplikacja jest wspólna dla całej serii sensorów przyciskowych a inna odpowiada serii aktorów załączających. Taka unifikacja programów obsługujących dane urządzenia powoduje, że baza danych oprogramowania ETS zawierająca aplikacje urządzeń jak również projekty samych instalacji ulega wyraźnemu zmniejszeniu, co przy różnej skali tworzonych projektów istotnie wpływa na czas dostępu do zawartych w nich urządzeń oraz spójność całej bazy. Jeżeli dodamy do tego działania zmierzające do udoskonalenia samych urządzeń, szczególnie w zakresie sensorów (przyciski, regulatory temperatury (rys. 2), ścienne i sufitowe czujki ruchu), gdzie porty magistralne stają się integralną częścią sensorów to zastosowanie takich urządzeń w instalacji całkowicie wyklucza wykorzystanie ich do innych systemów sterowania, korzystających do tej pory z ich możliwości w bardzo ograniczonym zakresie.
Ireneusz Rzeczkowski