Właściwy dobór przewodów to podstawa bezawaryjnej eksploatacji instalacji elektrycznej. Kolejny, równie ważny, to prawidłowe ułoże- nie przewodów. Doświadczenie pokazuje, że nie warto iść na skróty i układać przewodów byle jak, nie przestrzegając podstawowych zasad. Błędy wynikające z pozornych oszczędności na ilości przewodów oraz niedbalstwo i tak odwrócą się przeciwko instalatorom. Źle wykonaną instalację trzeba będzie poprawić, a koszty tych prac mogą zdecydowanie przekroczyć zyski z pierwotnych działań.

Podstawowe zasady układania przewodów

Przewody jednożyłowe należy układać w rurkach lub korytkach na tynku lub pod tynkiem, natomiast wielożyłowe z powłoką polwinitową mogą być układane bezpośrednio na tynku lub pod tynkiem (YDY, YDYp, YDYt). Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na sposób ułożenia rurek lub przewodów w instalacjach podtynkowych. Rurki lub przewody powinny być układane poziomo lub pionowo pomiędzy puszkami , gniazdami, wyłącznikami i punktami przyłączeniowymi instalacji oświetleniowych, itp., co umożliwi ewentualne późniejsze odtworzenie trasy przebiegu przewodu podczas remontów i wiercenia w ścianach. Ponadto zaleca się aby pomiędzy naściennymi puszkami przyłączeniowymi przewód biegł równolegle do sufitu (poziomo) w odległości ok. 30 cm od jego powierzchni albo też równolegle do ościeżnic drzwiowych lub okiennych (pionowo) w odległości ok. 15 cm od ich krawędzi. Jeżeli natomiast przewód jest prowadzony na tzw, sposób od gniazda do gniazda to powinien on być ułożony ok. 30 cm od krawędzi podłogi.

Unikaj popularnych błędów

Błędy popełniane podczas układania przewodów są szczególnie uciążliwe dla użytkowników instalacji. Najmniejszym problemem związanym z nieprzestrzeganiem podstawowych zasad jest trudność w modernizacji i rozbudowie instalacji oraz popularny kłopot z montażem na ścianach jakichkolwiek elementów wymagających wiercenia otworów. Ten problem można rozwiązać stosując detektory przewodów, a co z innymi skutkami niestaranności? Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze błędy popełniane przez elektryków i ich następstwa:

• źle dobrane zabezpieczenia, nieodpowiednio do obciążenia - przeciążenie instalacji, która może doprowadzać do uszkodzenia odbiorników, a nawet do pożaru;
• zbyt małe przekroje żył - przeciążenia instalacji;
• źle zabezpieczona instalacja w pobliżu materiałów palnych, np. na poddaszach, kotłowniach, itp. - ryzyko pożaru;
• niestaranne układanie kabli, między innymi prowadzenie instalacji pomiędzy poszczególnymi punktami po najkrótszym odcinku, np. na skos lub przez środek ściany - utrudnienia w ewentualnych pracach naprawczych i modernizacji instalacji oraz ryzyko nieumyślnego uszkodzenia instalacji, np. podczas wiercenia;
• brak dokumentacji powykonawczej instalacji lub nie przekazywanie jej właścicielowi obiektu budowlanego - skutki jak wyżej;
• nieprzestrzeganie kolorystyki żył - szczególnie w odbiornikach trójfazowych może dojść do pojawienia się napięcia na obudowie urządzenia i może dojść do porażenia prądem;
• ponacinana izolacja, źle zaizolowane styki, skręcanie styków w puszce - upływność prądu, zwarcia i zadziałanie wyłączników różnicowo-prądowych;
• ciasna rozdzielnica/ skrzynka bezpiecznikowa - utrudnione pomiary, modernizacja i rozbudowa;
• brak opisów bezpieczników i przewodów w rozdzielnicy / skrzynce bezpiecznikowej - trudności w zlokalizowaniu części instalacji, która np.: wymaga chwilowego odłączenia;
• nadmierne ograniczanie ilości obwodów elektrycznych i gniazd wtynkowych - przeciążenia instalacji;
• przypadkowe uszkodzenia przewodów w czasie prowadzenia prac budowlanych, często ujawniające się dopiero się po ich ukończeniu - kłopoty podczas eksploatacji instalacji.

Układając instalację trzymaj się zasady prowadzenia przewodów równolegle lub prostopadle do ścian i ościeżnic. Nigdy nie prowadź instalacji na skos lub przez środek ściany!

Podstawowe wymagania techniczne dotyczące nowych i modernizowanych instalacji elektrycznych

Wprowadzona od 1999 roku norma PN-IEC 60364 „Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych” aktualizuje normy z lat poprzednich.
Oprócz aktualizacji norma ta zawiera nowe postanowienia dotyczące rozwiązań technicznych w instalacjach elektrycznych nowo budowanych lub modernizowanych budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej oraz służących do produkcji rolnej i ogrodniczej. Kolejne wymagania nakładają przepisy Prawa Budowlanego. Wprowadzenie szeregu wymagań dotyczy przede wszystkim ochrony przeciwporażeniowej w instalacjach elektrycznych do 1 kV.
Najważniejsze wymagania techniczne to:

• projektowanie nowych instalacji i odbiorników elektrycznych na napięcie 400 V w instalacji trójfazowej i 230 V w instalacji jednofazowej (zamiast dotychczasowych 380 V i 220 V);
• projektowanie instalacji w systemie TN-S;
• wykonanie całej instalacji budynku jako trójprzewodowej (obwody 1-faz. - przewód fazowy L, przewód neutralny N i ochronny PE) lub pięcioprzewodowej ( obwody 3-faz. L1,L2,L3 neutralny N i ochronny PE);
• stosowanie we wszystkich pomieszczeniach także w pokojach gniazd wtyczkowych ze stykiem ochronnym do którego podłączony jest przewód ochronny PE;
• stosowanie przewodów elektrycznych wykonanych wyłącznie z miedzi, jeżeli ich przekrój nie przekracza 10 mm²;
• stosowanie opraw oświetleniowych o I lub II klasie ochronności i doprowadzenia do wszystkich opraw oświetleniowych przewodu ochronnego PE;
• zabezpieczenie obwodów instalacji wyłącznikami ochronnymi różnicowoprądowymi na prąd różnicowy nie większy niż 30 mA;
• stosowanie połączeń wyrównawczych (głównych i miejscowych) łączących przewody ochronne z częściami przewodzącymi innych instalacji w konstrukcji budynków;
• instalowanie gniazd wtyczkowych w łazienkach i innych pomieszczeniach podobnego typu poza strefami szczególnego zagrożenia;
• stosowanie w pomieszczeniach sanitarnych, piwnicach, garażach itp. osprzętu o klasie szczelności IP44
• prowadzenie tras przewodów elektrycznych w liniach prostych, równoległych do krawędzi ścian i stropów oraz w sposób umożliwiający ich wymianę
bez potrzeby naruszania konstrukcji
• stosowanie w instalacjach elektrycznych budynków odrębnych obwodów dla oświetlenia, gniazd wtykowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtykowych w łazience, kuchni oraz do odbiorników wymagających indywidualnego zabezpieczenia.

Literatura.
1. Bezpieczna eksploatacja urządzeń elektrycznych, Serwański Z., PIP, Warszawa 2002
2. Poradnik Inżyniera Elektryka,t.3, Praca zbiorowa pod opieką W. Wasiluka, WNT , Warszawa 2005
3. Wymagania techniczne dla instalacji elektrycznych niskiego napięcia w budynkach, Boczkowski A., Dom Wydawniczy Medium, Warszawa 2008

Marcin Puskarczyk, M.D.