Fot. 1. Firma Bosch stworzyła nową centralę alarmową Modular Alarm Platform MAP 5000. Niezależnie od tego czy szukamy rozwiązania do dużego budynku biurowego, zakładu przemysłowego, banku czy muzeum, centrala MAP dostosowuje się do indywidualnych potrzeb dzięki modułowej konstrukcji. Interfejs użytkownika w postaci ekranu dotykowego umożliwia wygodną obsługę systemu. Dzięki zastosowaniu ikon funkcyjnych, użytkownik w intuicyjny sposób ma dostęp do wszystkich przypisanych mu funkcji.Czuwanie to podstawowa funkcja centrali. Stąd też poszczególne czujniki, znajdujące zastosowanie w systemie, mają za zadanie kontrolowanie obiektu. Wszelkie naruszenia określonej strefy, są sygnalizowane przez centralę. Zatem ważna funkcja centrali to sygnalizowanie alarmów włamaniowych, napadowych, a także pożarowych, technicznych oraz pomocniczych. Istotne są również funkcje związane z bieżącym przesyłaniem danych o wybranych zdarzeniach do stacji monitorującej. Niektóre modele central, drukują informacje o zdarzeniach na zewnętrznej drukarce. Ważne pozostaje także kontrolowanie dostępu do pomieszczeń z drzwiami, które wyposażone są w rygle elektromagnetyczne. Interesujące rozwiązanie stanowi możliwość symulowania obecności domowników oraz automatyczna diagnostyka poszczególnych elementów systemu alarmowego.
Typowa centrala alarmowa współpracuje z detektorami, które zastosowanie znajdują w poszczególnych liniach systemu alarmowego. Może być wyświetlana informacja o stanie wszystkich linii jednocześnie. Dostępne na rynku centrale są w stanie współpracować z detektorami przewodowymi z wyjściami typu NC (normalnie zwarte) oraz czujnikami bezprzewodowymi. Zwróćmy uwagę, że detektory bezprzewodowe są rozpoznawane przez centralę tak samo jak detektory przewodowe.
Fot. 2. Manipulator dotykowy TM4 firmy Paradox. W urządzeniu przewidziano kolorowy wyświetlacz panoramiczny o przekątnej 4,3 cala (10,9 cm) i rozdzielczości ekranu 480 × 272 pikseli. Możliwe jest wgrywanie plików typu bmp na kartę SD i ustawienie pokazu slajdów jako wygaszacza ekranu. Wyświetlane mogą być 32 plany pięter w postaci kolorowych map bitowych.Centrala jest w stanie współpracować także z sygnalizatorem bezprzewodowym. Używany do tego celu jest moduł nadawczo- odbiorczy, który umożliwia również przeprowadzanie okresowych czynności testujących sygnalizator. Zwróćmy uwagę, że sygnalizator, który sterowany jest bezprzewodowo, bardzo często zasilany jest w sposób przewodowy. Stąd też kluczową rolę odgrywa, z jednej strony, zasilacz sieciowy, zaś z drugiej, bezobsługowy akumulator, który stanowi źródło zasilania awaryjnego.
Mówi się, że centrale alarmowe, sprawują nadzór nad bezpieczeństwem systemu alarmowego. W momencie, gdy dojdzie do naruszenia, któregoś z elementów systemu, uruchamiany jest tzw. alarm sabotażowy. Centrala monitoruje informacje z poszczególnych czujników, po czym jest podejmowana decyzja o ewentualnym zadziałaniu systemu. Zwróćmy uwagę, że wiele central jest w stanie, rzecz jasna przy użyciu odpowiednich czujników, wykrywać na przykład usterki zamków i zasilania dodatkowego, spadki napięcia akumulatora, sabotaż, itp.
Dostępne na rynku centrale alarmowe, które bazują na radiowej transmisji danych, cechują się wbudowanym, dwukierunkowym interfejsem bezprzewodowym. W niektórych modelach przewidziano możliwość podziału systemu na strefy i partycje. Zwróćmy uwagę, że w nowoczesnych centralach, uwzględniono szereg funkcji, dzięki którym zwiększa się bezpieczeństwo użytkowania łącza radiowego. Stąd też z pewnością przydatny okaże się na przykład wskaźnik poziomu sygnału radiowego. W niektórych modelach przybiera on postać linijki znakowej na panelu LCD. Oprócz tego, zastosowanie znajduje antysabotażowe zabezpieczenie przed zakłócaniem pasma radiowego. Chronione jest również wyjście dla sygnalizatora zewnętrznego. Urządzenia zewnętrzne mogą być także chronione za pomocą wyjścia antysabotażowego.
Fot. 3. Centrale należące do rodziny INTEGRA to najbardziej zaawansowane urządzenia w ofercie firmy SATEL. W skład rodziny wchodzi pięć central opartych na jednolitej architekturze sprzętowo-programowej, różniących się od siebie wielkością i możliwościami rozbudowy. Wszechstronność tych urządzeń pozwala stosować je nie tylko w systemach sygnalizacji włamania i napadu, ale także w systemach kontroli dostępu i inteligentnego zarządzania budynkiem.Interesujące rozwiązanie, w nowoczesnych centralach, stanowi możliwość współpracy z modułami GSM. Tym sposobem, zyskuje się wysyłanie informacji o zaistniałych zdarzeniach alarmowych na telefon komórkowy. Za pomocą wiadomości SMS, użytkownik powiadamiany jest o uzbrojeniu i rozbrojeniu alarmu oraz o zaniku i powrocie zasilania sieciowego. Istnieje możliwość zaprogramowania połączenia telefonicznego do wybranych numerów. Przydatne rozwiązanie stanowi również współpraca systemu z centrum monitoringu GSM, poprzez odpowiadanie na jego sygnały testowe i cykliczne wysyłanie tzw. CLIP-a kontrolnego.
Z niektórymi centralami nabyć można aplikacje, które przeznaczone są do telefonów komórkowych z ekranem dotykowym. Oprogramowanie tego typu pozwala na zdalna obsługę systemu alarmowego. W momencie, gdy program zostanie uruchomiony i zostanie nawiązana łączność z systemem, ekran telefonu pełni funkcję manipulatora LCD. Dzięki niemu użytkownik można zdalnie obsługiwać wszystkie funkcje alarmu.
Dobierając centralę, w pierwszej kolejności, musimy określić zarówno liczbę jak i rodzaj funkcji, które będzie realizował system alarmowy. Z jednej strony, może to być urządzenie, które pełni pojedyncze funkcje, zaś z drugiej, dostępne są kompleksowe systemy alarmowe, realizujące wiele zaawansowanych zadań. Nie mniej ważnym aspektem, pozostaje sposób montażu, a co za tym idzie, technologia wymiany danych. Dużą popularnością cieszą się alarmy, bazujące na okablowaniu strukturalnym. Zwróćmy jednak uwagę, że po zainstalowaniu takiego alarmu, możemy mieć problemy w momencie, gdy zdecydujemy się na rozbudowę systemu. Konieczne jest bowiem wykonanie dodatkowych elementów instalacji elektrycznej, gdyż alarm, zawsze będzie związany z konkretnym budynkiem. Tradycyjne, przewodowe systemy, cechują się za to odpornością na próby nieautoryzowanego dostępu czy też na uszkodzenia.
Fot. 4. Centrala alarmowa Easy Series firmy Bosch – łatwa w obsłudze, niezawodna, prosta w instalacji i atrakcyjna wizualnieJako zalety central bezprzewodowych, wymienia się przede wszystkim, prosty montaż i uruchomienie. Aby wykonać system tego typu, nie ma potrzeby korzystania z pomocy wykwalifikowanego personelu. Istotna jest również możliwość przeprowadzenia rozbudowy systemu, poprzez dodanie kolejnych elementów. Jednak zwróćmy uwagę, że wadą takiej aplikacji, jest możliwość łatwego uszkodzenia oraz rozpoznania, na przykład za pomocą specjalistycznych urządzeń nasłuchowych, działających w wybranej częstotliwości.
Nowoczesne centrale cechują się modułową budową. Stąd też jednostkę podstawową można rozbudować o moduł radiowy. Dzięki niemu, możliwe jest przypisanie do kilkudziesięciu urządzeń bezprzewodowych. Niektóre modele central, mogą być rozbudowane o komunikatory LAN. Dzięki nim możliwe jest przesyłanie informacji do stacji monitorowania za pomocą internetu lub łącza telefonicznego. Centrala alarmowa jest w stanie współpracować także z modułami rozszerzeń przewodowych. Urządzenie może wymieniać dane z komunikatorem GSM. Tym sposobem wysyłane są raporty do użytkownika przez sieć telefonii komórkowej.
Przed zamontowaniem centrali zwróćmy uwagę na odpowiednią instalację zasilającą. Stąd też wybór centrali, powinien być poprzedzony przeprowadzeniem bilansu energetycznego. Ważne pozostaje bowiem zapewnienie zasilania, również tego, o charakterze awaryjnym. Na początku powinniśmy określić jak długo musi być podtrzymywane zasilanie awaryjne. Warto obliczyć całkowity pobór prądu, który pobierany jest przez elementy systemu alarmowego, czyli czujniki, szyfratory, sygnalizatory itp. Pewnym zasilaniem powinny być objęte urządzenia powiadamiania oraz elementy bezprzewodowej transmisji danych. Mnożąc sumę pobieranych prądów przez przewidywaną ilość godzin czuwania systemu, otrzymamy pojemność akumulatora.
Fot. 5. Centrala alarmowa firmy Paradox. Cechuje się wbudowanym portem TCP/IP (10/100 Mbps) oraz modułem GPRS, GSM oraz SMS. W urządzeniu zastosowanie znalazła 4-przewodowa magistrala komunikacyjna, a także transmisja kodowana. Napięcie na magistrali wynosi 13,8 V DC. Szybkość transmisji osiąga 500 bps. Instalacja bazuje na Plug & Play.Pamiętajmy, aby centrala była zainstalowana w miejscu wygodnym do obsługiwania. Najczęściej jest to wysokość pomiędzy 1,20 a 1,40 m. Centrala po rozpakowaniu, powinna być podłączona do zasilacza sieciowego. Istotne jest również zainstalowanie akumulatorów. Pamiętajmy przy tym o zachowaniu odpowiedniej biegunowości.
W pierwszej kolejności należy ustawić datę i godzinę, potem wprowadza się nowe hasło użytkownika. Jeżeli w naszym systemie będą pracowały detektory bezprzewodowe, powinniśmy je również wyposażyć w baterie i skonfigurować zgodnie z instrukcją obsługi. W następnej kolejności wprowadzane są detektory do linii alarmowych, po czym sprawdzana jest prawidłowość ich funkcjonowania, za pomocą monitora czujników. Zwłoka czasowa powinna być ustawiona według indywidualnych potrzeb. Mając wprowadzone te parametry, system alarmowy może być przetestowany przy użyciu wewnętrznego sygnalizatora akustycznego.
Fot. 6. Zestaw central VERSA firmy Satel. W płycie głównej centrali VERSA 15 przewidziano 15 wejść programowalnych na płycie, 4 wyjścia oraz wejście sabotażowe. Model ten jest w stanie współpracować z systemem bezprzewodowym ABAX. Zastosowanie znajduje wbudowany komunikator telefoniczny PSTN.Kolejny etap przewiduje instalowanie centrali i detektorów w wybranych miejscach, pamiętając o sprawdzeniu sygnału radiowego. W tym celu większość central, wyposażona jest w odpowiednią funkcję testującą. Należy pobudzić oddalone detektory, obserwując wskazania sygnału w centrali. Jeżeli sygnał z detektora jest zbyt słaby, konieczne jest przemieszczenie czujnika. Mając już zainstalowany system, który jest sparametryzowany w podstawowej konfiguracji, możemy przejść do montażu pozostałych urządzeń, takich jak chociażby sygnalizatory zewnętrzne.
Wybór centrali alarmowej powinien być przeprowadzony z uwzględnieniem analizy zagrożeń a także wartości, jakie będą chronione. Weźmy również pod uwagę metody ochrony obiektu. Warto zwrócić uwagę na uwarunkowania o charakterze architektonicznym i prawnym. Na wybór centrali wpływają także środki, które znajdują zastosowanie do neutralizacji zagrożeń. Chodzi tu przede wszystkim o ochronę peryferyjną, zewnętrzną oraz wewnętrzną.
Dostępne na rynku centrale alarmowe, bazują najczęściej na manipulatorach typu LED lub LCD. W przypadku manipulatorów LCD, przewiduje się ciekłokrystaliczny wyświetlacz. Komfort użytkowania z pewnością poprawi stałe lub czasowe podświetlenie. Manipulator informuje o występujących zdarzeniach i realizowanych przez system zadaniach. W niektórych modelach, podczas normalnej pracy, manipulator wyświetla bieżącą datę i godzinę. Pod wyświetlaczem umieszczone są klawisze funkcjonalne. To właśnie dzięki nim możliwe jest na przykład wprowadzanie hasła, poruszanie się po menu, wybieranie odpowiednich funkcji oraz wprowadzanie danych. W wielu modelach klawiatur, umieszczono pary przycisków alarmowych. Tym sposobem, jednoczesne naciśnięcie i przytrzymanie dwóch odpowiednich przycisków, spowoduje wywołanie alarmu pożarowego, wezwania pomocy lub napadu.
Fot. 7. W trakcie programowania system głosowy i wizualny centrali Easy Series firmy Bosch kieruje użytkownika krok po kroku, w jego ojczystym języku.Zwróćmy uwagę, że manipulatory LED, w porównaniu z LCD, przekazują znacznie mniej danych. Diody LED informują o działaniu sygnalizacji alarmu oraz o sytuacjach awaryjnych. Oprócz tego urządzenie jest w stanie informować użytkownika o czuwaniu w strefach oraz o pracy systemu w trybie serwisowym. Diody pokazują stan wejść i wyjść centrali oraz poziom naładowania akumulatora. Bardziej zaawansowane modele central, bazują na manipulatorach sensorycznych. Tradycyjna klawiatura została zastąpiona sensorami pojemnościowymi. Tym sposobem urządzenie reaguje na dotknięcie określonych pól.
Damian Żabicki