W sytuacji rozprzestrzeniania się ognia niezwykle istotne jest zapewnienie poprawnego działania instalacji ppoż. Dlatego należy tak dobrać przewody, aby w ekstremalnych warunkach spełniły swoje zadanie, dostarczając zasilanie oraz umożliwiając komunikację z urządzeniami przeciwpożarowymi.

Przewody w instalacjach ppoż. niewątpliwie powinny posiadać odpowiednią konstrukcję, w tym przekrój, który umożliwia pracę w warunkach kontaktu z wodą, olejem, promieniowaniem UV czy oddziaływaniem mechanicznym. Istotne są także parametry izolacji, stratność dla transmisji sygnałów, ekranowanie i wiele innych cech. W niektórych przypadkach pod uwagę bierze się także wytrzymałość prądową i napięciową, która może być kluczowa dla zachowania poprawności działania instalacji w przypadku wystąpienia pożaru.

Jakie kable używane są w instalacjach ppoż.?

Ze względu na zadania, jakie mają spełnić, kable w systemach przeciwpożarowych dzielą się na zasilające oraz służące do przesyłania informacji. Bez wątpienia musi je charakteryzować wysoka odporność ogniowa, oznaczająca czas, w jakim kabel będzie działał w warunkach pożarowych. Kolejne parametry, z którymi można się spotkać dotyczą typowych charakterystyk technicznych i środowiskowych. Są to: napięcie, prąd znamionowy czy temperatura oraz środowisko pracy.
W kontekście odporności ogniowej, kable mogą mieć następujące oznaczenia:

• E 30, E 60, E 90 – te oznaczenia określają zdolność kabla wraz z jego określoną konstrukcją nośną do podtrzymania funkcji elektrycznych. Liczba podana przy oznaczeniu jest wyznacznikiem czasu wyrażanym w minutach. Właściwym jest tu badanie zgodnie z DIN 4102-12.
• FE 180 – z takiego zapisu odczytać można zdolność kabla do zachowania ciągłości obwodu, zarówno w kablach przewodzących prąd jak i przenoszących sygnał. Ta wartość również wyrażana jest w minutach, a właściwym jest w tym przypadku badanie zgodne z PN-IEC 60331-21 w warunkach statycznych przy temperaturze 750°C.
• PH 30, PH 90 – to oznaczenie także określa wyrażoną w minutach zdolność kabla do zachowania ciągłości obwodu (rzeczywistego przenoszenia prądu roboczego lub sygnału). W tym przypadku brana jest pod uwagę norma PN-EN 1363-1 i pkt. A.2 PN-B-02851-1 (badanie zgodne z PN-EN 50200).

Jak pokazuje zakres obowiązujących parametrów, kable podlegają licznym normom i przepisom. Jest to związane z ich kluczową rolą w instalacjach przeciwpożarowych.

W jaki sposób mocować kable w instalacjach ppoż.?

Nie mniej istotna, niż spełnienie przez kable określonych wymogów, jest poprawność ich montażu w systemie przeciwpożarowym. Najczęściej kabel mocowany jest w korytach kablowych, na drabinkach kablowych, obejmami instalacyjnymi, poprzez prowadzenie kabli w pionie na konstrukcjach pionowych (wznoszących) mocowanych do ściany. Oczywiście, do mocowania konstrukcji należy wykorzystać kotwy o odpowiedniej odporności ogniowej. Zresztą, wszystkie elementy mocujące instalację oraz łączniki kabli muszą wykazywać się odpowiednią odpornością ogniową. W tym kontekście istotne jest także to, aby sposób mocowania odpowiadał normom, bowiem np. zbyt rzadkie mocowanie przewodów pogorszy ten niezwykle ważny parametr.
Odpowiednią odpornością ogniową musi się również charakteryzować podłoże, na którym zostaną zamocowane kable. Preferowany jest tu beton lub kamień naturalny, a także inne atestowane materiały o odporności ogniowej co najmniej takiej, jak zespołu kablowego.
Montując instalację nie wolno zapominać o tym, że przejścia w sufitach i ścianach muszą zostać uszczelnione materiałami atestowanymi w zakresie parametrów ppoż. Nie należy zapominać o konieczności uwzględnienia zwiększenia rezydencji przewodów prądowych spowodowanego wysoką temperaturą. Warto także przeprowadzić monitoring otoczenia, aby wyeliminować ewentualne zagrożenie uszkodzenia zespołów kablowych przez spadające elementy budowlane bądź np. gałęzie drzew.

Wymogi projektowe

Projekt instalacji przeciwopżarowej powinien zostać przygotowany zgodnie z wymaganiami formalno-prawnymi oraz normatywnymi. Oczywiście, powinien też uwzględniać zalecenia producenta i warunki stosowania. Jego przygotowanie, podobnie jak wykonanie instalacji, wymagają szczególnej staranności.
Bez wątpienia, gwarancją poprawnego działania instalacji przeciwopżarowej jest wyposażenie jej w kable producentów legitymujących swoje produkty certyfikatami, potwierdzającymi spełnianie wymagań, takimi jak Certyfikat krajowy wydany na podstawie Aprobaty technicznej, czy Świadectwo dopuszczenia do użytkowania wydane przez CNBOP-PIB. Podstawą wydania Świadectw dopuszczenia dla kabli i zespołów kablowych są wymagania techniczno-użytkowe zawarte w punktach 14.1-14.3 w załączniku do Rozporządzenia MSWiA z dnia 27 kwietnia 2010, poz. 553).
Oczywiste jest, że ogień jest w stanie strawić wszystko, co napotka na swojej drodze. Są jednak urządzenia, których działanie podczas pożaru wpływa na bezpieczeństwo osób i mienia. Należą do nich m.in. systemy wykrywania dymu lub ognia, sygnalizacja alarmowa a także systemy gaszenia. I to w ich przypadku właśnie należy dołożyć wszelkich starań, dla zapewnienia ciągłości zasilania i komunikacji przez jak najdłuższy czas, pomimo wysokich temperatur, bo to one mogą zminimalizować skutki katastrofy a nawet ją powstrzymać.

Damian Żabicki