Jedną z tendencji współczesnej elektryki jest dążenie do zapewnienia komfortu. Przykładam tego jest dostosowanie oświetlenia do nastroju użytkownika. Do tego służy ściemnianie oraz sterownie kolorami. Najbardziej wszechstronny sposób sterowania oświetleniem zapewnia KNX. Za pomocą wyrobnika DALI/KNX i sterownika Enterius można osiągnąć niemal wszystko. Nie tylko precyzyjną zmianę barw, ale też sekwencyjną zmianę kolorów i jasności świecenia popularnych pasków LED znajdujących coraz szersze zastosowanie w oświetleniu podstawowym, jak też profesjonalnym i dekoracyjnym.

W ofercie rynkowej znajdują się chińskie zestawy do sterowania paskami LED. Zestaw zwykle składa się z paska LED RGB, sterownika, zasilacza i pilota. Układy takie są tanie, ale nie nadają się do profesjonalnego zastosowania, gdyż trudno je integrować z całym systemem zarządzania obiektem, a w szczególności z kompleksowym sterowaniem oświetleniem w obiekcie. Poza tym, jak wiadomo, tanie układy z Dalekiego Wschodu nie słyną z niezawodności. Doskonale nadają się do pojedynczych zastosowań, np. jako dodatkowe oświetlenie w pokojach dziecinnych. W obiektach publicznych czy w rezydencjach konieczne jest zastosowanie elektronicznych układów o najwyższej jakości. W prestiżowych miejscach warto korzystać ze sprawdzonych rozwiązań europejskich producentów gwarantujących jakość swoich wyrobów. Przykładem takiego rozwiązania jest współpraca, oferowanego przez Gira, wyrobnika DALI i produkowanego przez krakowskiego ENTERIUSa sterownika DALI.

Komfort i niezawodność

W celu zapewnienia niezawodności nie wystarczy sięgnąć po wypróbowane rozwiązania i skorzystać z oferty renomowanych producentów. Konieczne jest też mądre zaplanowanie sterowania. Obsługa nie może być oparta wyłącznie na korzystaniu z pilota. One często giną. Pilot może być jedynie dodatkiem. Dlatego do zapewnienia niezawodności i komfortu konieczne jest, przede wszystkim, zastosowanie stacjonarnych przycisków. Dopiero potem, dodatkowo, można skorzystać z pilotów, bezprzewodowych przycisków lub urządzeń mobilnych względnie paneli dotykowych. Taki sposób sterowania zapewnia system KNX. Każde urządzenie może być obsługiwane z wielu miejsc, za pomocą różnych rozwiązań technicznych.

Odpowiednia jasność

Zapewnienie właściwego natężenia oświetlenia w dużych pomieszczeniach stanowi wyzwanie. Zwłaszcza, gdy korzysta się z niskonapięciowych źródeł światła. Często konieczne jest tworzenie oddzielnych obwodów o małych mocach, z których każdy jest sterowany za pomocą oddzielnego układu elektronicznego. Alternatywą jest korzystanie z układów o większych mocach. Przykładowo sterowniki Enterius LED EC-133DL mają wyjścia 7 A. Co przy paskach 12 V pozwala na osiągnięcie mocy ok. 250 W (3 kanały, po 7 A). Jeśli to zbyt mało, to jest do dyspozycji wzmacniacz PWM (Enterius EPM-153) mający wyjścia 15 A. Dzięki temu urządzeniu można praktycznie osiągnąć dowolną moc sterowanych lamp. Wystarczy do EC-133Dl przyłączyć ich wymaganą liczbę. Wtedy poszczególne paski będą stanowiły oddzielne obwody, lecz dzięki sterowaniu za pomocą tego samego zestawu, wyrobnik DALI i sterownik DALI będą regulowane jednocześnie. Jak jedna lampa.
Sterownik Enterius jest urządzeniem trójkanałowym, które można, w zależności od potrzeb, używać do regulacji kolorowych LED TGB lub trzech niezależnych źródeł monochromatycznych (tj. jak 3 ściemniacze LED).
W zasadzie sterownik EC-133 Dl jest dedykowany do napięciowych LED na napięcie 12 V lub 24 V (różne wersje). Jednak możliwe jest także jego wykorzystanie do sterowania LED-ami prądowymi. Konieczna jest wtedy dodatkowa przejściówka ED-700 oferowana przez ENTERIUS.

Układ połączeń

Układ połączeń, pod względem elektrycznym, jest typowy. Składa się z wyrobnika DALI/KNX, sterowników Enterius i zasilacza o odpowiedniej mocy. Wyrobnik DALI/KNX może sterować 64 kanałami DALI i jest wyposażony w zasilacz DALI. Można do niego przyłączyć maksymalnie 21 sterowników Enterius. Sumaryczna moc zasilaczy musi być dostosowana do planowanego obciążenia paskami LED.

 

Parametryzacja

Wyrobnik Gira DALI/KNX może zostać zaprogramowany zarówno do indywidualnego sterowania poszczególnymi kolorami składowymi, jak też do sekwencyjnej zmiany barw lub operowania scenami.
Podstawowym rozwiązaniem jest oddzielna regulacja każdej z barw.
Ustawianie należy zacząć od określenia liczby kanałów, które będą sterowane za pomocą tego urządzenia. Maksymalna liczba wynosi 64 kanały.
Następnym krokiem jest przygotowanie adresowania. W tym rodzaju sterowania każdy kanał musi być osobno definiowany. Liczba otwieranych kanałów jest równa liczbie wcześniej zdefiniowanych kanałów. W przypadku (indywidualnego) sterowania kolorami tworzy się trzy kanały odpowiadające trzem podstawowym barwom. Na przykład kanał 1 odpowiada składowej R, tj. kolorowi czerwonemu. Analogicznie kanał 2 – G (zielony) i kanał 3 – B (niebieski).
Po otwarciu kanału należy określić zakres regulacji. Wartość minimalną (Minimum brightness) określa się doświadczalnie. Początkowo można ją ustawić na 0%, a później skorygować. Po uruchomieniu układu ściemnia się oddzielnie każdą z barw (najlepiej zadając coraz mniejsze wartości) do momentu zgaśnięcia. W trakcie uruchamiania można skorzystać z opcji Załącz na żądaną wartość (Switch-on brighness). Ostatnia wartość przyjmowana jest jako wartość minimalna. Wartość maksymalna (Maximum brightness) zazwyczaj ustawia się na 100%. Kolejne pozycje są typowe dla wszystkich urządzeń wykonawczych KNX, służą do określenia zachowania się danego kanału w sytuacji, gdy zaniknie napięcie magistralne, po jego powrocie, oraz po przeprogramowaniu.
Do obsługi tak ustawionego wyrobnika DALI konieczne jest wykorzystanie trzech przycisków KNX, każdy do osobnej regulacji oddzielnej barwy. Innym sposobem zmieniania kolorów jest użycie sekwencyjnej zmiany. Za pomocą jednego przycisku można wystartować zmiany i zatrzymać je w odpowiednim momencie. W tym celu należy zdefiniować sposoby zachodzących zmian.
Automatyczna zmiana barw może być sparametryzowana jako jedno- lub wielorazowy proces lub też działający „w kółko”. W zakładce „Effects” należy ustalić liczbę powtórzeń (Number of passes (1 - 500) (0 – infinite)). Liczbie 0 odpowiada ciągły proces przeprowadzania sekwencji zmiany kolorów.
Następnym krokiem (zakładka Step) jest wybór kanałów, które będą uczestniczyć w tym procesie. Oraz określenie stanu wyjściowego, od którego rozpoczną się zmiany. W tym oknie określa się również prędkość zachodzących zmian (Behaviour when calling the effect step). Polega to na określeniu czasu, jaki jest potrzebny do osiągnięcia zadanego stanu.
Alternatywnym sposobem jest wykorzystanie scen zamiast kanałów. Wtedy poszczególnymi progami zmian są z góry zaplanowane sceny.
Wszelkie zmiany barw przebiegają płynnie. W zależności od ustawień mogą one przebiegać logarytmicznie lub liniowo.

Programowanie

Programowanie rozpoczyna się od adresowania kanałów zgodnie z protokołem DALI. Następuje samoczynnie lub ręcznie. W przypadku ręcznego adresowania konieczne jest użycie przycisku PROG znajdującego się w prawym górnym rogu sterownika Enterius Najczęściej adresowanie DALI jest przeprowadzanie samoczynnie. Po przyłączeniu wyrobnika Gira DALI/KNX do sterownika (lub wielu sterowników) Enterius DALI poszczególne kanały zgłaszają się w określonej kolejności. Najpierw zgłasza się pierwszy kanał sterownika Enterius o najniższym numerze seryjnym. Po nim kolejno pozostałe dwa. Następnie zgłasza się pierwszy kanał kolejnego (o kolejnym najniższym numerze) sterownika. I tak dalej do wyczerpania wszystkich przyłączonych kanałów.
Pozostałe programowanie jest typowe dla urządzeń KNX. W zależności od dokonanych ustawień pojawiają się odpowiadające im obiekty komunikacyjne. Wszystkie rozkazy są typowe dla wybranych funkcji. Przykładowo: ściemnianie, jak zawsze, za pomocą rozkazów 1 (załączanie), 4 (ściemnianie) i 8 (scena, wartość) bitowych. Natomiast do operowania sekwencjami wystarczą rozkazy 1-bitowe.
Współpraca wyrobnika Gira DALI ze sterownikami Enterius Dali przebiega bezproblemowo. W trakcie uruchamiania i eksploatacji, jak dotychczas, nie zaobserwowano żadnych problemów. Pod względem niezawodności warto podkreślić, iż sterownik Enterius EC-133Dl ma 5-letni okres gwarancji, co najlepiej świadczy o jakości tego urządzenia.

Albert Dubrawski
Innowacyjna Spółka Inżynierska
www.budujnowoczesnie.pl
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.

 

 

---