Uszkodzenia sprzętu elektrycznego podczas burzy mogą być bardzo kosztowne, a uzyskanie odszkodowania od ubezpieczyciela bywa trudne. Dowiedz się, jakie kroki podjąć, aby zwiększyć swoje szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy i uniknąć problemów z polisą ubezpieczeniową.

Uszkodzenia elektryczne w trakcie burzy

Telewizor, lodówka, konsola, sprzęt audio, piec C.O., pompa ciepła i jeszcze parę innych drogich urządzeń zostało uszkodzonych, ponieważ były wpięte do gniazd sieciowych w trakcie burzy z intensywnymi wyładowaniami atmosferycznymi. Klient posiada polisę, oszacował więc straty na kilkadziesiąt tysięcy złotych, przekazał swoje roszczenie do firmy ubezpieczeniowej i spokojnie czekał na wypłatę należnego mu odszkodowania.

Odmowa wypłaty odszkodowania

Ubezpieczyciel wysłał swojego eksperta, który potwierdził zaistniałe szkody oraz poprosił o możliwość zapoznania się z projektem, sposobem realizacji oraz protokołami sprawdzenia instalacji elektrycznej, na dość nowym, bo z 2011 r., budynku. Po kilku dniach klient otrzymał odmowę wypłaty świadczenia, a w uzasadnieniu ubezpieczyciel wskazał rozbieżności między projektem instalacji elektrycznej a jej realizacją oraz braki w protokołach odbioru instalacji elektrycznej.

Problemy z instalacją elektryczną

Podczas prowadzenia dalszej korespondencji okazało się, że wykonawca zastosował inne ograniczniki przepięć niż te przewidziane w projekcie oraz nie przedstawił protokołu z ich sprawdzenia. Czy w takiej sytuacji klient ma szansę na pozytywne rozstrzygnięcie powództwa przed sądem cywilnym i uzyskanie pełnej kwoty odszkodowania? Kontrola ograniczników przepięć: co zrobić, aby ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie?
Sądy przeważnie oddalają pozwy przeciwko operatorom przesyłowym lub firmom ubezpieczeniowym, które w umowach stosują zapisy chroniące ich przed ewentualnym powództwem. Nieobeznany z tematyką klient może na takie zapisy po prostu nie zwrócić uwagi. Jak więc zwiększyć swoje szanse w sporze z ubezpieczycielem?

Stosuj sprawdzone ograniczniki przepięć

Zastosowanie innych niż przewidziane w projekcie ograniczników przepięć (SPD) jest dopuszczalne, ale musi być uzgodnione z projektantem i inwestorem oraz zachować pierwotne parametry instalacji. Warto zwrócić uwagę na jakość stosowanych ograniczników – wybierać te od sprawdzonych producentów i unikać tanich zamienników z Azji (wg raportu Politechniki Rzeszowskiej i Politechniki Białostockiej, aż 12 na 16 przebadanych typów ograniczników przepięć nie spełnia parametrów deklarowanych przez producentów).¹
Jeśli klient będzie w stanie udowodnić, że zastosowany ogranicznik jest tego samego typu, ma takie same parametry i został zainstalowany zgodnie z projektem, przy zachowaniu wymaganych odstępów separacyjnych, szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy są bardzo duże.

Zadbaj o dokumentację każdego przeglądu

Zdecydowanie trudniej wytłumaczyć braki w dokumentacji, a konkretnie w protokole sprawdzenia samych ograniczników przepięciowych. Ubezpieczyciel ma prawo żądać od ubezpieczonego posiadania aktualnych przeglądów technicznych. Wynajęty przez ubezpieczyciela rzeczoznawca powoła się natomiast na zapisy ustawy „Prawo Budowlane” oraz rozporządzeń wykonawczych, ze szczególnym uwzględnieniem Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 10 grudnia 2010 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - Nr 239 Poz 1597². Sąd w tym przypadku powoła niezależnego biegłego rzeczoznawcę specjalizującego się w ochronie odgromowej i instalacjach elektrycznych. Potwierdzi on, że normy dotyczące ochrony odgromowej wpisane są w rozporządzenia wykonawcze do ustawy Prawo Budowlane i nie może być mowy o odstępstwie czy dobrowolności ich stosowania.

Sprawdzaj działanie SPD

W przywołanym rozporządzeniu, w § 184 ust. 3, zostały również wskazane normy do obowiązkowego stosowania. Szczególną uwagę należy zwrócić na obligatoryjny zapis norm:

• PN-HD 60364-4-443 – ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed przejściowymi przepięciami atmosferycznymi lub łączeniowymi
• PN-EN 62305-3:2011 Ochrona odgromowa – Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów i zagrożenie życia³, gdzie w punkcie D.6.7 Ochrona przed przepięciami zapisano, że „Urządzenia do ograniczenia przepięć piorunowych (i środki do ich zabezpieczenia, jeśli istnieją) należy sprawdzić zgodnie z instrukcją producenta, w odstępach nie większych niż 12 miesięcy lub zawsze, gdy są wykonywane elektryczne badania LPS. SPD należy sprawdzić również za każdym razem, gdy podejrzewa się, że piorun uderzył w obiekt”. Podkreślić należy, że LPS (ang. Lightning Protection System) to system ochrony odgromowej zainstalowany zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz, czyli również SPD w rozdzielnicy głównej budynku. Silnym dowodem dla sądu będzie protokół sprawdzenia LPS z uwzględnieniem właśnie ochronników przeciwprzepięciowych (SPD). W ten sposób można wykazać, że dopełniło się najwyższej staranności, by uchronić się przed nagłym i krótkotrwałym wzrostem napięcia w sieci elektrycznej.

Warto również zwrócić uwagę na inny punkt wspomnianej normy – punkt E.7.2.4 oraz zapis, że „SPD bez wskaźnika wizualnego wymagają badania, najlepiej z zastosowaniem wytycznych lub urządzeń dostarczonych przez producenta”. Problem w tym, że wskaźnik wizualny nie daje gwarancji, że urządzenie SPD, szczególnie to wątpliwej jakości z Azji, spełnia swoją funkcję i nadal jest sprawne. Ponadto, nie wszyscy producenci dostarczają urządzenia do sprawdzenia swoich produktów, a ci, którzy to robią, zabezpieczają się, by nie można było wykorzystać ich do sprawdzenia produktów konkurencyjnych (poprzez stosowanie kodów RFID wewnątrz samych SPD). Co więcej, ceny tych urządzeń, przeważnie jednofunkcyjnych, są wyjątkowo wysokie.

Wykorzystaj miernik rezystancji izolacji z funkcją testującą SPD

Rozwiązaniem może być miernik rezystancji izolacji posiadający funkcję narostu napięcia pomiarowego oraz jego szybkiego odcięcia w chwili zarejestrowania prądu upływu o wartości 1 mA. Wartość ta wynika bezpośrednio z zapisu w normie PN-EN 61643-11 Urządzenia ograniczające przepięcia w sieciach elektroenergetycznych niskiego napięcia – Wymagania i metody badań. Należy wziąć pod uwagę, że ograniczniki przepięć (SPD) zbudowane są najczęściej z wykorzystaniem warystorów, które w miarę upływu czasu ulegają degradacji. Wywołane jest to przede wszystkim prądem upływu, czyli przepływu małego prądu przez warystor od przewodu fazowego do ziemi. Na początku pracy ogranicznika wartość tego prądu jest w granicach 1 mA, ale z czasem rośnie, powodując przegrzewanie się warystora, w konsekwencji prowadząc do zwarcia jego struktury. W nieco mniejszym stopniu, choć podobnie, oddziałuje w niektórych ogranicznikach tzw. prąd roboczy, czyli prąd przepływający między fazami lub przy prądzie stałym, umownie, od bieguna „+” do „-”. Nie można również pominąć takich czynników jak:

• podwyższona temperatura (np. na instalacji PV),
• wilgotność,
• ilość odprowadzonych prawidłowo przepięć.

Należy też pamiętać, że prąd stały powoduje szybsze starzenie się struktury warystora niż prąd przemienny.
Na rynku krajowym dostępne jest urządzenie polskiej firmy specjalizującej się w urządzeniach pomiarowych dla elektryków, pozwalające potwierdzić deklarowaną przez producenta SPD wartość maksymalnego napięcia stałej pracy – Uc, gdzie w instalacjach domowych będzie to zazwyczaj napięcie Uc = 260…335 V AC.

Natomiast w instalacjach PV maksymalne napięcie stałej pracy UCPV może przekraczać wartość nawet 1500 V DC.

W instalacjach teleinformatycznych, w których również należy stosować ograniczniki przepięć, przeważnie będą to napięcia od kilkunastu do kilkudziesięciu woltów.

– Jeden z naszych mierników rezystancji izolacji otrzymał właśnie nową funkcjonalność umożliwiającą sprawdzanie ograniczników przepięć SPD. Miernik Sonel MIC-2511, bo o nim mowa, przeliczy wartość napięcia pomiarowego, z wartości DC na wartość AC, oraz klasyfikuje typ SPD: warystorowy lub iskiernikowy. Sam pomiar jest bardzo prosty w wykonaniu i sprawnemu pomiarowcowi nie zajmie więcej niż minutę dla jednego SPD. Wystarczy wypiąć ogranicznik z podstawy lub na czas pomiaru wyłączyć zasilanie (ten sposób pomiaru jest zalecany) i na funkcji oznaczonej SPD wybrać napięcie maksymalne stałej pracy. Wybór tej nastawy jest potrzeby jedynie do wystawienia oceny zgodności (pass/fail) – mówi Marcin Wojewoda, Menedżer Marketingu Produktowego Sonel S.A.

Podsumowanie

W Polsce, w zależności od regionu, mamy średnio 20-30 dni burzowych rocznie. Warto zabezpieczyć się na wypadek przepięć, a jeśli mimo wszystko poniesiemy szkodę w wyniku takiego zdarzenia – zadbać o to, by ubezpieczyciel nie miał podstaw do niewypłacenia nam należnego odszkodowania. O tym musisz pamiętać, aby uniknąć problemów z wypłatą odszkodowania:

• Zapewnij okresową (co najmniej raz na 5 lat, a nawet za każdym razem, gdy mamy podejrzenie, że piorun uderzył w obiekt) kontrolę instalacji elektrycznej poświadczoną protokołem sprawdzenia przez elektryka z uprawnieniami do wykonania takich pomiarów.
• Stosuj osprzęt (SPD) markowych producentów. Ich opinia i posiadane certyfikaty, wystawione przez akredytowane laboratorium, to silny dowód w sądzie.
• Sprawdzaj prawidłowe działanie ograniczników przepięć – przy pomocy urządzeń oferowanych przez producentów SPD lub wybierając miernik rezystancji izolacji z funkcją sprawdzenia SPD.
• Dokładnie sprawdź i przeanalizuj zapisy umowy dotyczące ubezpieczenia twojej nieruchomości. Jeśli jej zapisy nie są dla ciebie jasne, poproś o ich pisemną interpretację. Zwróć uwagę, w jakich przypadkach ubezpieczyciel nie wypłaci ci odszkodowania.

Sonel S.A.

1 http://www.kongres-sep.sep.com.pl/documents/04_ZA%C5%81%C4%84CZNIKI_MATERIA%C5%81Y_PARTNER%C3%93W_WYDARZENIA/PS_ogranicznikow_PnRP.pdf
2 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20102391597/O/D20101597.pdf
3 https://sklep.pkn.pl/pn-en-62305-3-2011p.html

---