Oferowane na rynku rozdzielnice multimedialne są przede wszystkim uniwersalne. Właściwość w tym zakresie umożliwia rozdział nie tylko energii elektrycznej ale i sygnałów teletechnicznych.

Fot. 1. Przykład rozdzielnicy; Fot.: EATON Fot. 1. Przykład rozdzielnicy; Fot.: EATON

Ważna jest możliwość dopasowania wnętrza rozdzielnicy do konkretnych wymagań instalacyjnych. Zapewnia to perforowana, stalowa płyta montażowa. Specjalna szyna nośna, która jest połączona z przewodem ochronnym służy do montowania aparatury. W rozbudowanych instalacjach łączących CCTV, RTV i LAN niejednokrotnie zastosowanie znajdują systemy typu Rack. Zaletą takiego rozwiązania jest funkcjonalność, estetyka oraz odporność na działanie czynników zewnętrznych. Przy montażu w szafi e Rack wykorzystuje się urządzenia i akcesoria z obudową w standardzie 19”. Mogą to być np. rejestratory, modulatory, wzmacniacze RTV-SAT oraz multiswitche. W szafach tego typu można zastosować specjalne półki wkładane. Odpowiedni obieg powietrza jest zapewniony przez wentylatory wymuszające jego przepływ oraz otwory wentylacyjne.
W razie potrzeby szafy Rack można wyposażyć w urządzenia ogrzewające oraz instalacje odpowiedzialne za monitorowanie poziomu wilgotności wnętrza szafy. Takie rozwiązania mogą bazować np. na 2, 3 lub 4 wentylatorach umieszczonych na dachu. Powietrze, które będzie zassane przez otworu znajdujące się na dnie szafy zostanie wydalone przez wentylatory dachowe. Ważny jest przy tym przepływ powietrza przez podwójną ścianę. Kluczową rolę odgrywają termostaty sterujące wentylatorami. W efekcie praca wentylatorów zależy od wartości temperatury zadanej.
Z kolei instalacje odpowiedzialne za podgrzewanie wnętrza szafy bazują na dmuchawach grzewczych. O tym jaka jest ich ilość decyduje wartość temperatury panująca we wnętrzu szafy oraz w jej otoczeniu. Nie mniej ważna jest przy tym kubatura szafy. To właśnie termostat odpowiada za sterowanie pracą układu, które odbywa się w efekcie uruchamiania dmuchaw grzewczych przy spadku temperatury poniżej określonej wartości. W układzie sterowania ważne są również higrostaty mierzące poziom wilgotności we wnętrzu szafy. Higrostaty sterują dmuchami tak aby poprzez wzrost temperatury obniżyć poziom wilgotności.

Fot. 2. Rozdzielnica podtynkowa Fot. 2. Rozdzielnica podtynkowa; Fot.: ETI

Cechy rozdzielnic multimedialnych

Konstrukcja nowoczesnych rozdzielnic multimedialnych zapewnia komfort montażu oraz bezpieczeństwo przy obsłudze urządzeń. W zależności pod potrzeb dobiera się odpowiednie odległości między szynami DIN. Przydatnym rozwiązaniem jest możliwość montażu w jednej z dwóch pozycji w ramie a regulację położenia szyny DIN wykonuje się bezpośrednio w obudowie oraz po wyjęciu ramy z obudowy. Tym sposobem wnętrze rozdzielnicy może być dowolnie zagospodarowane przy zapewnieniu łatwego montażu podzespołów i okablowania.
Warto zwrócić uwagę na specjalne miejsce przeznaczone na montaż koryta kablowego. Można je zamontować wykorzystując zaczep w szparach. Systemy koryt niektórych rozdzielnic wykorzystują specjalny system połączeń zatem można je montować w rożnych pozycjach. Ponadto przydatnym rozwiązaniem jest taka konstrukcja zawiasów, która umożliwia otwarcie drzwiczek pod kątem przekraczającym 180°, praktycznie aż do krawędzi ściany. Zapewniona jest przy tym ochrona przez wypadnięciem drzwiczek i zniszczeniem przy przypadkowym uderzeniu. Do otwierania drzwiczek służy klamka. Zapewnia ona dokładne i szczelne zamknięcie. Można zastosować również zamek patentowy.
Przydatnym rozwiązaniem są wyciągane ramy, co zdecydowanie ułatwia montaż okablowania. Odwracając ramkę przestrzeń rozdzielnicy dopasowuje się ściśle do konkretnej aplikacji. Z kolei podczas konserwacji i serwisowania rozdzielnicy panel można wyciągnąć. Odpowiednie zestawy łączeniowe umożliwiają łączenie rozdzielnic zarówno w pionie jak i w poziomie. Na tylnej ściance znajdują się wgłębienia przeznaczone do montażu korytka kablowego lub listwy zbiorczej.

Fot. 3. Rozdzielnica multimedialna z wyposażeniem; Fot.: HAGER POLO Fot. 3. Rozdzielnica multimedialna z wyposażeniem; Fot.: HAGER POLO

Rozdzielnice uniwersalne

W przypadku gdy rozdzielnica ma łączyć instalację zasilającą, system budynku inteligentnego oraz multimedia zastosowanie znajdują rozdzielnice uniwersalne. Odpowiednia głębokość pozwala zamontować większość typowych liczników zużycia energii elektrycznej. Konstrukcja rozdzielnic zapewnia łatwą obsługę instalacji a płyta montażowa umożliwia zainstalowanie urządzeń takich jak wzmacniacze TV, switche, routery itp. W takim rozwiązaniu wszystkie urządzenia są zgromadzone w jednej obudowie. Specjalny mostek zwierający obwody zasilające jest przeznaczony do szybkiej wymiany licznika również podczas obciążenia instalacji. Listwa zaciskowa pozwala na modernizację istniejących instalacji licznikowych z pomiarem bezpośrednim do 100 A.

W zakresie akcesoriów do rozdzielnic uniwersalnych wybrać można przede wszystkim odpowiednie pokrywy, a także akcesoria przeznaczone do osłonięcia i zaplombowania listwy. Listwa ma konstrukcję zapewniającą bezpieczną obsługę bezpośrednią przy wyeliminowaniu ryzyka dotknięcia elementów, na których jest obecne napięcie. Z kolei znacznik umożliwia pozycjonowanie montażu listwy na płycie montażowej. Do podłączenia instalacji wykorzystywane są prefabrykowane bolce łączeniowe. W razie potrzeby można zastosować bolce tłoczne przeznaczone do wykonywania połączeń pomiędzy licznikiem energii a listwą zaciskową. Posrebrzane styki są gwarancją trwałości połączenia.

Fot. 4. Rozdzielnica z dystrybucją energii
elektrycznej i multimediów Fot. 4. Rozdzielnica z dystrybucją energii elektrycznej i multimediów; Fot.: HAGER POLO

Montaż rozdzielnic

Montaż rozdzielnic nie jest skomplikowany. Urządzenie montuje się niemal na każdym rodzaju ściany – ceramiczne, betonowe, gipsowe, drewniane, szkieletowe. Instalację typowej rozdzielnicy można wykonać już na ścianie o grubości wynoszącej zaledwie 72 mm. W tylnym członie rozdzielnicy instaluje się szyny montażowe a do nich aparaturę modułową oraz zaciski N i PE. Szyny montażowe montowane są do podstawy za pomocą śrub. Jest możliwe wmurowanie rozdzielnicy oraz zamontowanie do ściany przy pomocy śrub lub poprzez piankę poliuretanową. Poszczególne aparaty są łączone za pomocą przewodów.
Należy zamontować płytę czołową rozdzielnicy z maskownicami. Maskownice łatwo się wyłamuje w zależności od ilości zamontowanych aparatów. W przypadku błędnego wyłamania maskownicy jest możliwe zaślepienie pola zapasową osłoną. Szyny montażowe są przykręcane do podstawy rozdzielnicy poprzez wyłamanie specjalnych wytłoczeń, które ułatwiają wprowadzenie przewodów oraz przyłączenie obwodów wyjścia i wyjścia. Wnętrze pokrywy zakrywa się pokrywą przednią z drzwiami, natomiast pokrywa jest przykręcana za pomocą śrub umieszczonych w narożnikach rozdzielnicy.

Rozdzielnice multimedialne – zasady montażowe

Wykonując prace montażowe rozdzielnic, również tych które znajdują zastosowanie w budynkach inteligentnych należy pamiętać o kilku zasadach. Przede wszystkim nie można zapomnieć o odpowiednich zabezpieczeniach, aparaturze sterującej oraz zaciskach montowanych na szynach. Wszystkie te prace trzeba wykonać zgodnie z dokumentacją techniczną.
Zaciski najczęściej montuje się w górnej części rozdzielnicy lub na szynach dolnych. Z kolei przy każdej grupie zacisków na szynę nakładane są listwy w odpowiedniej ilości, które służą do podłączenia przewodów neutralnych. Wszystkie zabezpieczenie są montowane pod zaciskami. Należy pamiętać o odpowiedniej rezerwie w przestrzeni rozdzielnicy. W praktyce na ten cel najczęściej przyjmuje się ok. 30%. W dolnej części montowane są urządzenia sterujące oraz zasilacze awaryjne. Ważne jest aby wszystkie obwody były zabezpieczone wyłącznikami, które najczęściej montuje się po lewej stronie rozdzielnicy. Z kolei z prawej strony rozdzielnicy montowane są zabezpieczenia obwodów trójfazowych. Szyny na przewody ochronne umieszcza się z lewej strony a zaciski w górnej części rozdzielnicy. Ważne jest aby dla każdego obwodu przewidzieć odpowiednią ilość listew zielonych. Wyłącznik różnicowoprądowy jest łączony z wyłącznikami nadmiarowo-prądowymi przy użyciu grzebieni, podpinanych od dołu. Z kolei lewy dolny zacisk wyłącznika różnicowoprądowego łączy się przewodem niebieskim z odpowiednią listwą N umieszczoną z prawej strony zacisków przeznaczonych dla danego obwodu.
Na zaciski wyprowadzone są wyjścia z urządzeń sterujących, najczęściej przy użyciu miękkich przewodów. Z kolei przy łączeniu obwodów oświetleniowych używa się przewodów o przekroju YDY 1,5 mm2. Ważne jest aby przewody przeznaczone zasilające miały przekrój YDY 2,5 mm2, przy czym przewody pozostałych obwodów sterujących powinny być dobrane z uwzględnieniem mocy odbiorników.

Fot. 5. Odpowiednią rozdzielnicę dobiera
się w zależności od ilości zabudowanej
aparatury; Fot.: EATON Fot. 5. Odpowiednią rozdzielnicę dobiera się w zależności od ilości zabudowanej aparatury; Fot.: EATON

Projektowanie wspomagane komputerowo

Projektowanie nowoczesnych rozdzielnic elektrycznych i multimedialnych coraz częściej jest wspomagane komputerowo. Profesjonalne projekty tego typu zawierają nie tylko schematy ideowe połączeń ale i precyzyjną lokalizację aparatów elektrycznych. Wykorzystuje się przy tym symbole grafi czne oraz konkretne typy obudów rozdzielnic. Symbole występują jako jedno- i wielokreskowe, a także pionowe, poziome i jako widoki w skali 1:1. Ważne są przy tym tzw. drzewa klasyfi kacji zapewniające łatwe szukanie określonych rysunków. Na etapie wyboru odpowiedniego programu wspomagającego projektowanie wnętrza rozdzielnic elektrycznych warto zwrócić uwagę na znormalizowane symbole grafi czne. Symbole układa się w spójną całość pozwalającą na jednoznaczne identyfi kowanie określonego elementu elektrycznego.

Podsumowanie

Nie ma wątpliwości co do tego, że nowoczesne instalacje w budynkach bazują nie tylko na obwodach zasilających ale również na szeregu instalacji niskoprądowych, sterujących i multimedialnych. Ważne zatem aby zarówno instalacje elektryczne jak i teletechniczne były bezpieczne i przejrzyste.
Na etapie wyboru odpowiedniej rozdzielnicy trzeba wziąć pod uwagę przede wszystkim stopień rozbudowy instalacji uwzględniając przy tym rezerwę na ewentualną rozbudowę aparatów. W zależności od potrzeb dobiera się sposób zabudowy rozdzielnicy – podtynkowy lub natynkowy.

Damian Żabicki




x