Fot. ADOBESTOCKCzujniki czadu są montowane w pomieszczeniach gdzie pracują urządzenia grzewcze takie jak chociażby piece na paliwa stałe, piece kaflowe, piece naftowe itp. Jak wiadomo tlenek węgla utrzymuje się na niewielkiej wysokości dlatego też czujniki czadu należy montować na wysokości 140-150 cm. Ponadto czujnik montuje się blisko potencjalnego źródła emisji tlenku węgla ale nie dalej niż 6 m od niego.
Oferowane na rynku czujniki czadu różnią się między sobą budową i funkcjami. Na etapie wyboru odpowiedniego urządzenia należy zwrócić uwagę na deklarację zgodności, która potwierdza spełnianie przez czujnik wymagań normy PN-EN 50291. Najważniejszym zadaniem czujników jest zapewnienie ciągłego monitoringu stężenia tlenku węgla w pomieszczeniach poprzez wykrywanie jego obecności za pomocą czujnika fotoelektrycznego. W przypadku modeli zasilanych z baterii użytkownik jest informowany o niskim poziomie energii. Inne modele są zasilane z bezpośrednio z gniazda sieciowego. Warto podkreślić, że detektory czadu mogą być używane jako czujniki przeciwpożarowe w przypadku materiałów, przy których spalaniu wydziela się CO.
W przypadku przekroczenia dopuszczalnego poziomu CO załącza się sygnalizacja optyczna i akustyczna. Pulsacyjny alarm dźwiękowy generuje hałas na poziomie 80-90 dB. Bardziej zaawansowane czujniki wyposaża się w wyświetlacz LCD. Ważna jest również większa dokładność pomiaru stężenia tlenku węgla od 30 ppm do 999 ppm.
W niektórych urządzeniach wysoki poziom dokładności zyskuje się dzięki zastosowaniu detektorów tlenku węgla z dwoma czujnikami – elektrochemicznym i temperatury oraz odpowiednich układów sterujących. Przydatna jest również funkcja test/reset, dzięki której można przeprowadzić poprawność działania czujnika. W przypadku wykrycia usterki, na panelu LCD pojawia się informacja o wykrytym błędzie oraz włącza się ostrzegawczy sygnał dźwiękowy. Czujnik można również podłączyć do systemu alarmowego. Obsługa może odbywać się poprzez aplikację. Jest również możliwe skonfigurowanie powiadomienia poprzez SMS.
Fot. SATELOferowane na rynku czujniki czadu i gazu pozwalają na ciągłe monitorowanie obecności tlenku węgla oraz gazu ziemnego/LPG w powietrzu. Jest możliwe przy tym wykrywanie i alarmowanie przekroczenia maksymalnego bezpiecznego stężenia tych gazów. Niektóre urządzenia tego typu są podłączane bezpośrednio do gniazda sieciowego. Konstrukcja tego typu bazuje na dwóch oddzielnych czujnikach półprzewodnikowych przeznaczonych do wykrywania gazu oraz czujniki elektrochemicznym wykrywającym tlenek węgla. Pracą czujników steruje układ elektroniczny. W przypadku wykrycia niebezpiecznego stężenia tlenku węgla lub gazu w powietrzu, urządzenie generuje alarm akustyczny i optyczny. Przydatne rozwiązanie stanowi wyjście przekaźnikowe, które można wykorzystać np. do podłączenia syreny zewnętrznej.
Dodatkowo urządzenie wyposażone jest w wyjście przekaźnikowe umożliwiające np. podpięcie syreny zewnętrznej.
Fot. SATELMontując czujniki należy pamiętać aby nie instalować ich w pobliżu miejsc, gdzie występuje duży ruch powietrza. Chodzi tutaj głównie o kratki wentylacyjne, okna, drzwi, wentylatory itp. Ponadto czujników nie instaluje się w miejscach gdzie temperatura przekracza dozwolone wartości dla prawidłowej pracy urządzenia. Przykładowo temperatura w bliskiej odległości rozgrzanego pieca kaflowego może przekraczać 50°C, montaż czujnika w takich warunkach powoduje uszkodzenie sensora i nieprawidłową pracę urządzenia.
Należy unikać tzw. „martwych stref”. Są to m. in. szczyty dachów i górne części sufitu. Czujników nie montuje się również w miejscach, w których może on być zasłonięty przeszkodami w postaci regałów, szafek itp. Oprócz tego w pobliżu miejsca instalacji nie powinno być aerozolowych odświeżaczy powietrza. Unikać trzeba również miejsc, gdzie sensor sygnalizatora będzie nadmiernie narażony na działanie wilgoci, kurzu, brudu, tłuszczu, chemii domowej (np. bezpośrednio nad kuchenką, zlewem, itp.). Czujników nie montuje się również na zewnątrz budynków.
Fot. ADOBESTOCKW zaawansowanych systemach bezpieczeństwa, oprócz wykrywania pożaru, niejednokrotnie przewiduje się detektory gazów. W większości przypadków są one przeznaczone do wykrywania tlenku węgla oraz gazu ziemnego lub propan butan. W urządzeniach do detekcji obecności tlenku węgla po przekroczeniu określonego stężenia CO i czasu ekspozycji, uruchamia się optyczna i akustyczna sygnalizacja detektora. Jest ona załączana w przypadku stężenia przekraczającego 0,005% CO po czasie ekspozycji wynoszącym ponad 60 min. lub przy stężeniu 0,01% po czasie 10 min. oraz przy stężeniu 0,03% w ciągu 3 min.
Detektory dwugazowe uwzględnia się przy jednoczesnym wykrywaniu tlenku węgla i gazu ziemnego (propan butan). Jeśli dojdzie do przekroczenia wartości stężenia gazu wynoszącego około 15% dolnej granicy wybuchowości natychmiast zadziałają sygnalizatory.
Oferta rynkowa w zakresie domowych detektorów gazów jest szeroka, a co za tym idzie, można nabyć kilka wersji urządzeń. Zastosowanie znajdują chociażby modele z wyjściem pozwalającym na podłączenie dodatkowej syreny. Przydać może się również wyjście stykowe sterujące wentylatorem lub systemem alarmowym. Dla zapewnienia bezpieczeństwa zbieranych sygnałów przewidziano odseparowane wejścia.
W rozbudowanych systemach detekcji gazów istotną rolę odgrywają centrale, które zbierają i przetwarzają sygnały pozyskane z czujników. W zależności od modelu obsługa urządzenia jest zapewniona przez podświetlany wyświetlacz LCD lub diodowy wskaźnik słupkowy. Przydatne rozwiązanie stanowi wbudowany rejestrator zdarzeń. Wiele central projektuje się z myślą o zastosowaniach przemysłowych z możliwością współpracy z urządzeniami automatyki. Stąd też w niektórych modelach kluczowe pozostają wejścia i wyjścia pętli prądowej (4-20 mA) i napięciowej (0-10 V). Istotną rolę, szczególnie przy sterowaniu urządzeniami zewnętrznymi, odgrywają przekaźniki o maksymalnym napięciu obciążenia wynoszącym 250 VAC. Niektóre obudowy central są przystosowane do montażu na szynie DIN.
Fot. SATELNowoczesne detektory czadu bazują na technologii elektrochemicznej co zapewnia wysoki poziom precyzji działania przy gwarancji długotrwałej i stabilnej pracy czujnika. Znacznie wydłużona jest również trwałość czujnika.
Należy zwrócić uwagę na odpowiedni poziom dźwięku sygnalizacji alarmowej. W niektórych wersjach jest możliwe zaprogramowanie komunikatów głosowych z rozróżnieniem wykrytego zagrożenia. Funkcja test/reset pozwoli na kontrolę i obsługę urządzenia. Inna funkcja umożliwia wyciszenie sygnału dźwiękowego alarmu.
Dzięki zasilaniu bateryjnemu jest możliwe podtrzymanie ochrony w przypadku zaniku zasilania sieciowego. Użytkownik jest informowany o rozładowanej baterii. Czujnik może być zamontowany zarówno na ścianie jak i na suficie. Warto wspomnieć o mechanizmie zabezpieczającym przed przypadkowym demontażem czujnika i baterii. Przydatnym rozwiązaniem jest sygnalizacja nieprawidłowej pracy i końca działania czujnika.
Damian Żabicki